ΟΙ «ΑΘΕΑΤΕΣ» ΠΛΕΥΡΕΣ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗΣ
Θα επιχειρήσω εδώ να περιγράψω κάποια από τα πολλά -αλλά σημαντικά- συμβάντα της επανάστασης, που δεν είναι ευρύτερα ή καθόλου γνωστά στο ευρύ κοινό και οπωσδήποτε δεν τα διδαχτήκαμε στα σχολεία μας, καθώς στο εκπαιδευτικό μας σύστημα προέχει το εθνικό αφήγημα, που είναι και αυτό πολύ σημαντικό για τη διαμόρφωση εθνικής και πατριωτικής συνείδησης των ρωμιοπαιδων. Η έλλειψη στοιχειώδους γνώσης και αυτού ακόμα του αφηγήματος από τη μεγάλη πλειοψηφία των ρωμιων είναι κατόρθωμα του εκπαιδευτικού μας συστήματος, που το αντιπαρέρχομαι.
α) Η συντριπτική πλειοψηφία των Μουσουλμάνων-Τούρκων της ρωμυλιας ήταν ρωμιοι εξισλαμισθέντες εκούσια ή βίαια στους αιώνες της κατάκτησης. Υπάρχει μια συγκλονιστική έκκληση των πολιορκημένων της Τριπολιτσάς προς τους πολιορκητές ρωμιους στα τέλη του καλοκαιριού του 1821. «Και εμείς ρωμιοι είμαστε» έγραψαν στους πολιορκητές τους. Απλά έχομεν άλλην θρησκείαν, αλλά είμαστε αδελφοί σας. Τον ραγιά τον ετυρρανούσαν πάντοτε οι δικοί σας (ενν. τους Κοτζαμπάσηδες και Προεστούς)»!
Υπάρχει ο θρήνος του πάμπλουτου Τούρκου -στην ελληνική γλώσσα- Κιαμήλ Μπέη για τα παθήματά του από τους ρωμιους του Μωριά (που τους θεωρούσε συμπατριώτες του) και, που τελικά τον δολοφόνησαν στην Ακροκόρινθο, όπως και στιχουργημένη -επίσης στα ελληνικά- θρηνωδία των Τούρκων της Καρύστου με ταυτόσημο περιεχόμενο. Ολοι τους θεωρούσαν ανεξήγητη την καταστροφή τους από τους συμπατριωτες τους ομογενείς!
β)
Ο Σουλτάνος μετά την επανάσταση κήρυξε τζιχάντ (θρησκευτικό πόλεμο)
εναντίον των ρωμιων, που επέτρεπε την εξόντωσή τους «διά στόματος
μαχαίρας». Στην Πόλη θανατώθηκαν σε λίγες μέρες από εξαγριωμένα στίφη
4.000 ρωμιοι, πράγμα που οδήγησε τις μεγάλες δυνάμεις σε παρέμβαση. Το
τζιχάντ βέβαια χρειαζόταν επίσημη έγκριση του ανώτατου θρησκευτικού
Ηγέτη.
Αυτός ήταν ο Χατζή Χαλίλ, που την αρνήθηκε. Ομως ο μέγας Βεζύρης Χαλέπ Εφέντης τον καθαίρεσε, τον εξόρισε και πέθανε πάμφτωχος και αγνοημένος. Ο άνθρωπος αυτός ήταν φίλος με τον Γρηγόριο. Οι δυο τους όμως είχαν μοιραίο τέλος, καθώς δεν συνηθίζεται η ιστορία να επιβραβεύει την καλοσύνη.
γ) Είναι γνωστό, πως την επανάσταση στην Πελοπόννησο
κατέστειλε ο Ιμπραήμ με στρατεύματα από την Αίγυπτο.
Ποια ήταν αυτά τα στρατεύματα;
Λιγες χιλιάδες Οθωμανοί και 8.000 χιλιάδες Γάλλοι μισθοφόροι, καθώς μετά την άφιξη του Ναπολέοντα, εκεί το 1798, οι Οθωμανοί άρχισαν να εκπαιδεύονται από Γάλλους και να μισθώνουν Γάλλους αξιωματικούς και οπλίτες. Αυτή είναι η προϊστορία της γαλλικής Λεγεώνας στη Βόρεια Αφρική.
δ) Στις 14 Δεκεμβρίου 1822 η «ιερά συμμαχία»
(μεταξύ Ρωσίας, Αυστρίας και Πρωσίας αρχικά στην οποία προσχώρησαν
Αγγλία και Γαλλία αργότερα) καταδίκασε την ελληνική επανάσταση ως
«αυθάδη και αδεξία». Και όμως ήταν η αιτία να διαλυθεί αυτό το
φιλομοναρχικό κατασκεύασμα, δημιουργία του Μέτερνιχ, που το 1820 έφτασε
σε σημείο -χωρίς την έγκριση της Γαλλίας και της Αγγλίας- να εγγυηθεί τα
σύνορα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Γιατί;
Μη τυχόν το ρήγμα της οθωμανικής μοναρχίας αποτελέσει έναυσμα εξεγέρσεων κατά των χριστιανικών μοναρχιών της Ευρώπης μετά τους ναπολεόντειους πολέμους. Ο αυστριακός Καγκελλάριος και πρίγκιπας Κλέμενς φον Μέτερνιχ ήταν έξαλλος με τους ρωμιους».
Εξω από τα ανατολικά σύνορα της συμμαχίας μας -έλεγε- δεν είναι δα και σπουδαίο πράγμα η εξόντωση 200 ή 300 χιλιάδων ανθρώπων». Υπ’ αυτές τις συνθήκες υπήρξε ακραίο εγχείρημα η επαναστατική εξέγερση των ρωμιων. Γι’ αυτό και αποτελεί γεγονός παγκόσμιας διάστασης.
ε) Η
επανάσταση στον Μωριά, τη Ρούμελη και τα νησιά του Αιγαίου μετά τους
εμφύλιους των ρωμιων και την εισβολή του Ιμπραήμ στην Πελοπόννησο
συνετρίβη. Αν η τυχαία ή όχι ναυμαχία στο Ναυαρίνο το 1827 δεν είχε
καταλήξει στη συντριβή του τουρκοαιγυπτιακού στόλου, δεν θα υπήρχε
ανεξάρτητο Κράτος των ρωμιων. Αλλά τότε προς τι η εξύμνηση της
επανάστασης; Εύλογο ερώτημα.
Σε πρώτο επίπεδο πρέπει να αγνωριστεί κατά πολλούς, ότι οι ρωμιοι είχαν επιτύχει (με τη σύναψη των ακατανόητων επιχειρηματικά επαναστατικών δανείων από Αγγλικούς οίκους Λόφναν και Ρικάρδο προς μια ανύπαρκτη νομική οντότητα) την -έμμεση πλην βέβαιη- προέγκριση από το Φόρεϊν Οφις μελλοντικής δημιουργίας Κράτους. Οι Αγγλοι έβλεπαν μακριά. Επιζητούσαν προπύργιο ισχύος και ασφάλειας στην ανατολική Μεσόγειο, όπου κυριαρχούσαν μέχρι τότε οι Οθωμανοί.
Σε εξίσου σοβαρή παράμετρο- και ενόψει διορισμού στις 2.2.1826 από την εθνοσυνέλευση της Τροιζήνας της αρχηγίας του ρωμιικού στρατού και στόλου στους Αγγλους Τζωρτς και Κόχραν αντίστοιχα- η εμπόλεμη ρωμιλια τέθηκε κατ’ ουσίαν υπό αγγλική προστασία. Αυτό απέβλεπε πιθανότατα στην προσεχή δημιουργία Κράτους υπό αγγλική επιρροή, που ως οντότητα θα εξασφάλιζε -πλην άλλων και- την αποπληρωμή των δανείων. Αυτό πράγματι συνέβη.
στ) Ποια και πόσα ήταν τα επαναστατικά δάνεια;
Η σύναψή τους καταρχήν φαίνεται ανεξήγητη. Το πρώτο δάνειο για τις ανάγκες της επανάστασης (στην ουσία ο Μαυροκορδάτος το χρησιμοποίησε στον εμφύλιο κατά των οπλαρχηγών του Μωριά) έγινε στην ονομαστική αξία των 800.000 λιρών από τον οίκο Λόφναν τον Φεβρουάριο του 1824 και ήρθαν στην ρωμυλια 472.000 λίρες.
Το δεύτερο του Ιανουάριου του 1825, που το διαχειρίστηκαν -εξαιτίας της εκτροπής του πρώτου- ο δανειστής οίκος Ρικάρντο και το φιλελληνικό Κομιτάτο του Λονδίνου, συμφωνήθηκε στην ονομαστική αξία των 2.000.000 λιρών.
Η ρωμυλια πήρε υπό την πιο πάνω διαχείριση μόλις 816.000 λίρες; Αυτός είναι ο λόγος ευτυχώς που -έστω και αυτό το ποσό- χρησιμοποιήθηκε για τον σκοπό σύναψής του.
Ας σημειωθεί, πως οι ξένοι τραπεζικοί Οίκοι παρακράτησαν μελλοντικούς τόκους πολλών ετών, έλαβαν μεγάλες προμήθειες και οι παραχωρήσεις έγιναν σε πολύ μικρότερο ποσοστό της ονομαστικής τους αξίας. Αν αναλογιστεί κάποιος το μέγεθος του κινδύνου αποπληρωμής από ένα ανύπαρκτο Κράτος, μπορούν με επιχειρηματικά κριτήρια να δικαιολογηθούν οι σκληροί όροι των ακραία τοκογλυφικών αυτών δανείων.
Αν όμως οι δανείστριες Τράπεζες είχαν μυστικά εξασφαλίσει από το Αγγλικό Κράτος τη μελλοντική τους ικανοποίηση, τότε: Τα μεν δάνεια ανήκουν στα ευφυή στρατηγήματα της αγγλικής εξωτερικής πολιτικής, οι δε Τράπεζές τους αισχροκέρδισαν υπό το πέπλο του (πιθανότατα μη υπαρκτού) μεγάλου κινδύνου δανεισμού σε ανύπαρκτη νομική οντότητα.
Και οι ρωμιοι;
Η καθηγήτρια του ΕΚΠΑ κ. Μαρία Ευθυμίου θεωρεί, πως πέτυχαν μεγάλη διπλωματική νίκη, επειδή με διορατικότητα και με έμμεσο τρόπο εξασφάλισαν τη μελλοντική ίδρυση ανεξάρτητου Κράτους. Υπήρξε άραγε τόση οξυδέρκεια και τέτοια διπλωματική ευφυία της επαναστατικής Κυβέρνησης Κουντουριώτη-Μαυροκορδάτου το 1824 και 1825, αλλά και τόση μαεστρία των ρωμιων διαπραγματευτών στο Λονδίνο, ώστε να καταστρωθεί και επιτευχθεί αυτός ο διπλωματικός άθλος;
ζ) Εμβληματική προσωπικότητα του ‘21 υπήρξε ο αλεβίτης (αιρετικός μουσουλμάνος) Στερεοελλαδίτης οπλαρχηγός Οδυσσεύς Ανδρίτσου γνωστός από τα σχολικά εγχειρίδια ως Οδυσσέας Ανδρούτσος από τη μάχη στο χάνι της Γραβιάς στις 8.5.21 εναντίον του Ομέρ Βρυώνη.
Ο Ανδρούτσος υπήρξε σπουδαγμένος στη Στρατιωτική Σχολή του Αλή, αρχηγός της προσωπικής του φρουράς και εξαιρετικός πολεμιστής. Αρχές του ‘21 κατέβηκε να πολεμήσει στη Στερεά με Αλβανούς χριστιανούς και γραικοι εναντίον των Τούρκων.
Μαζί με άλλους εκεί οπλαρχηγούς (που ο δολοπλόκος -κατά πολλούς- Φαναριώτης «πρίγκιψ» Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος κατηγόρησε ως προδότες, επειδή συνεργάζονταν με Τούρκους) έλαβε μέρος σε πολλές νικηφόρες μάχες στη Στερεά, αλλά και σε τοπικές προσωρινές ανακωχές με Τούρκους, προκειμένου να αποφύγει -όπως και άλλοι Στερεογραικοι οπλαρχηγοί- λεηλασίες περιουσιών και σφαγές αμάχων. Νησιώτες και Φαναριώτες, δηλ. το επαναστατικό «gouverno» θεωρούσαν αυτήν την τακτική (γνωστή ως «καπάκια») εσχάτη προδοσία. Έτσι διώχτηκαν αρκετοί οπλαρχηγοί ως προδότες.
Μεταξύ τους και ο μισούμενος από «κυβερνητικούς» Ανδρούτσος, που τον δολοφόνησε (ρίχνοντάς τον από τα τείχη της Ακρόπολης, όπου ήταν προφυλακισμένος για προδοσία) ο φίλος του οπλαρχηγός Γκούρας. Για την ακρίβεια κατόπιν διαταγής του τον κατακρίμνησαν τρεις άντρες του. Διέδωσαν, πως αποπειράθηκε να δραπετεύσει και έπεσε από τα τείχη. Η αλήθεια αποκαλύφθηκε πολύ αργότερα με τη δημοσίευση διαθήκης αυτόπτη μάρτυρα της δολοφονίας. Ο Ανδρούτσος αποκαταστάθηκε μετά θάνατον το 1872.
η) Πότε άρχισε η Επανάσταση των ρωμιων;
Στις 25.3.21 -με το νέο ημερολόγιο- το μόνο που συνέβη, ήταν η απόφαση της προσωρινής Κυβέρνησης των επαναστατών, ότι θα εφαρμόσει ναυτικό αποκλεισμό των λιμανιών του εχθρού.
Απλά ο θρύλος συνδύασε τη γιορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου με τα γεγονότα εκείνου του μήνα στον Μοριά, που ούτως ή άλλως υπήρξε η μήτρα του αγώνα μαζί με την Ύδρα και τις Σπέτσες. Στην Πελοπόννησο από τις 14 έως τις 20/3/21 έγιναν πολλές επιθέσεις οπλαρχηγών εναντίον Μουσουλμάνων. Στις 17.3 καταλήφθηκε από μανιάτικα μπουλούκια η Αρεόπολη και στις 21 η Καλαμάτα.
Πραγματική ημερομηνία έναρξης της Επανάστασης ήταν η 22α Φεβρουαρίου 1821, ημερομηνία που ο Αλέξανδρος Υψηλάντης με τον ιερό λόχο γραικων φοιτητών και νέων του εξωτερικού -άσχετων από πόλεμο- πέρασε τον ποταμό Προύθο (σύνορο Ρωσίας - Οθωμ. Αυτ/ρίας) και εισέβαλε στην αυτόνομη υπό τουρκική κηδεμονία Μολδαβία, δηλαδή σε οθωμανικά εδάφη. Η εισβολή είχε τραγικό τέλος στο Δραγατσάνι. Θετικό της πρόσημο υπήρξε η πολεμική γενναιότητα του Λειβαδιώτη Γεωργάκη Ολύμπιου και η τελική του θυσία στη Μονή Σέκου της Μολδαβίας, όπου πολιορκημένος ανατινάχτηκε (Σεπτ. ‘21).
Ο Φιλίμων υποστηρίζει, πως ο Ολύμπιος
προδόθηκε απο τον τοπικό επίσκοπο Ρομάνο, που καθ' υπαγόρευση των
Τούρκων κάλεσε τον Γεωργάκη να παραμείνει στη Μονή, για να διαφυλάξει
δήθεν τους απειλούμενους με καταστροφή από τους Τούρκους θησαυρούς της.
Εκεί αποκλείστηκε από τους Οθωμανούς.
θ) Πότε τελείωσε ο επαναστατικός αγώνας των γραικων;
Πρέπει εδώ να γίνει διάκριση μεταξύ διπλωματίας και πολεμικών επιχειρήσεων.
Το πολιτικοδιπλωματικό πλαίσιο μέχρι τη δημιουργία του ανεξάρτητου Κράτους των γραικων κράτησε αρκετά. Τελικά με το Πρωτόκολλο του Λονδίνου τον Φεβρουάριο του 1830 αναγνωρίστηκε η ανεξαρτησία της Ελλάδας με χερσαία όρια Πρέβεζα-Λαμία-Σποράδες, που περιλάμβανε και την Εύβοια με τις Κυκλάδες. Το 1832 τα όρια μετακινήθηκαν βόρεια από την Άρτα μέχρι τον Βόλο.
Για τις πολεμικές επιχειρήσεις της Επανάστασης, οι πολλοί πιστεύουν, πως η ναυμαχία του Ναυαρίνου στις 20.10.1827 έκλεισε τον αγώνα της ανεξαρτησίας. Δεν είναι έτσι. Οι συγκρούσεις συνεχίστηκαν. Μετά το Ναβαρίνο αποβιβάστηκαν στην Πελοπόννησο 13.000 -15.000 Γάλλοι στρατιώτες και απομάκρυναν από τον Μοριά τα στρατεύματα του Ιμπραήμ.
Αλλά και ο Σουλτάνος χρειάστηκε στρατό για την αντιμετώπιση των Ρώσων στον μεταξύ τους πόλεμο του 1828-29 (με ήττα των Οθωμανών) και απέσυρε τα στρατεύματά του από τη Ρούμελη. Στις 12 Σεπτεμβρίου του 1829 με Κυβέρνηση Καποδίστρια -έγινε η νικηφόρα για τους γραικους μάχη της Πέτρας (μεταξύ Θήβας-Λειβαδιάς) μεταξύ γραικων υπό τον Δημ. Υψηλάντη και Τουρκαλβανών υπό Ασλάν Μπέη.
Είναι η τελευταία μάχη του απελευθερωτικού αγώνα, που κατά κάποιον τρόπο ξέπλυνε και τη στρατιωτική ντροπή τής ολέθριας ήττας των πολυαριθμότερων γραικων από τους Τούρκους, έξω από την Αθήνα -όπου σήμερα η περιοχή του Νέου Κόσμου- στη θέση «Ανάλατος» στις 24.4.1827. Ο Άγγλος Τσωρτς -που ανέλαβε την αρχηστρατηγία των ελληνικών πολυάριθμων μπουλουκιών μετά τον θάνατο του Καραϊσκάκη- παρέταξε τους γραικους κατά μέτωπο, όπως συνέβαινε με τους ευρωπαϊκούς στρατούς.
Σ' αυτό συνηγόρησε και ο Άγγλος αρχηγός του γραικικού ναυτικού Χέυδεν. Κολοσσιαίο λάθος, καθώς οι γραικοι οπλαρχηγοί ήξεραν μόνον τον ανταρτοπόλεμο («χτύπα-φεύγα»), τις μάχες ενεδρών (π.χ. Δερβενάκια 26.7.22), τις πολιορκίες πόλεων (π.χ. Τριπολιτσάς αρχές Ιούν.- 23.9.21) και τις επίμονες πολιορκίες κάστρων, όπως οι τρεις πολιορκίες του κάστρου Ακροκορίνθου {1η αποτυχ. Μαρτ.-Απρ. ‘21} {2η επιτυχ. Μάι. ‘21-Ιαν. ‘22} {3η επιτυχ. Ιαν.-Οκτ. 23}.
Στη σύγκρουση του Ανάλατου οι ρωμιοι κατεσφάγησαν από το ιππικό και το πεζικό των Τούρκων. Μετά και αυτήν τη συντριπτική ήττα από τον Κιουταχή, καθώς είχε υποταχθεί στο μεταξύ και η Αθήνα, ο αγώνας των ρωμιων τελείωσε. Ας γραφεί επιγραμματικά, ότι η Επανάσταση συνετρίβη.
Μετά επενέβησαν οι Δυτικοί στο Ναβαρίνο...
Οι αθέατες πλευρές της Ελληνικής Επανάστασης του ΄21
Η ΒΡΩΜΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΣΤΗΝ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ 1821
Τα Ψιλά Γράμματα της Ιστορίας – Μύθοι και Αλήθειες της Επανάστασης του 1821
- Ρωμιός < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική Ρωμαῖος (πολίτης του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, του Βυζαντίου), < ελληνιστική κοινή Ῥωμαῖος (πολίτης του Ρωμαϊκού κράτους) < λατινική Romanus, Ῥώμη Roma[1]
Αρβελέρ: Να σταματήσουμε να λέμε ότι είμαστε Έλληνες!
theologos vasiliadis
