Βόρεια Μακεδονία : Αυτή είναι η ιστορία των Αλβανών – Ηρθαν από τον Καύκασο
Οι
Αλβανοί δεν είναι απόγονοι των Ιλλυριών, αλλά ήρθαν στα Βαλκάνια από
τον Καύκασο, αναφέρει σε ιστορικό άρθρο εφημερίδα της Βόρειας
Μακεδονίας, με αφορμή τη διαμάχη και τις έντονες αντιδράσεις που έχουν
ξεσπάσει στη χώρα για τις περιγραφές των σχολικών βιβλίων σχετικά με την
καταγωγή τους.
Με
αφορμή τη συζήτηση που διεξάγεται στη Βόρεια Μακεδονία για τα ιστορικά
σχολικά βιβλία τα οποία αναφέρουν ότι ο αλβανικός πληθυσμός δεν είναι
αυτόχθων, αλλά έχει μεταναστεύσει από τον Καύκασο στα Βαλκάνια, καθώς και τις αντιδράσεις των Αλβανών για αυτές τις ιστορικές αναφορές, η εφημερίδα των Σκοπίων Nova Makedonija φιλοξενεί άρθρο για την προέλευσή τους.
Στα βουνά του Καυκάσου
Η
Αλβανία, ως κρατική οντότητα, δημιουργήθηκε κατά τον 2ο αιώνα προ
Χριστού, στα βουνά του Καυκάσου και στις ακτές της Κασπίας Θάλασσας,
στην Ασία, σημειώνεται στο άρθρο του Δρος Dragan Poposki.
«Ηταν ένα κράτος στην ευρύτερη περιοχή Σιρβάν, του οποίου η έκταση απλώνεται σήμερα στο Αζερμπαϊτζάν και το Νταγκεστάν.
Υπήρχαν 24 φυλές που ζούσαν σε αυτό το αλβανικό κράτος, με 12 ομιλούμενες διαλέκτους.
Η χώρα πήρε το όνομά της από την πόλη Albane, στην Κασπία Θάλασσα.
Η
ρωσίδα ιστορικός Σβετλάνα Πλετνούοβα, στα βιβλία της «Χαζάροι» και
«Χρονολογία της Καυκασιανής Αλβανίας» αναφέρει ιστορικές αναφορές
αρχαίων και μεσαιωνικών πηγών που εντοπίζουν την ύπαρξη της καυκασιανής
Αλβανίας.
Αραβες και εξισλαμισμός
Κι άλλοι ιστορικοί ασχολούνται με αυτό το θέμα. Από το 370, πόλεμοι διεξάγονταν συχνά μεταξύ των κρατών του Καυκάσου.
Η
Αλβανία ήταν μια συχνά κατακτημένη χώρα. Το 682, οι Χαζάροι και οι
Αλβανοί βελτίωσαν τις σχέσεις τους, όταν ο πρίγκιπας των Χαζάρων Αλτ
Ιλίτβερ παντρεύτηκε πριγκίπισσα της Αλβανίας.
Στη συνέχεια, οι
Χαζάροι δέχθηκαν τον Χριστιανισμό από τους Αλβανούς. Το 724, οι Αραβες
κατέλαβαν την Αλβανία από τους Χαζάρους και επέβαλαν τον ισλαμισμό σε
αυτήν.
Το 730, ο πρίγκιπας των Χαζάρων Μπαριούλ Μπαρντζίλ κατακτά
την Αλβανία. Ως αντίπαλος του Ισλάμ, διαπράττει πογκρόμ ενάντια σε
εξισλαμισμένους Αλβανούς. Μερικοί από τους εξισλαμισμένους Αλβανούς, για
να γλιτώσουν, καταφεύγουν στις αραβικές χώρες του αραβικού χαλιφάτου.
Η εγκατάσταση στη Νότια Ιταλία
Τον 8ο αιώνα, το αραβικό χαλιφάτο, που εκτείνεται μέχρι τη Μεσόγειο, κατέκτησε τη Σικελία και τη νότια Ιταλία.
Σε
αυτές τις περιοχές, προκειμένου να ενισχυθούν η άμυνα και το Ισλάμ, το
Χαλιφάτο μετέφερε και αποίκισε Αλβανούς από την καυκασιανή Αλβανία.
Ο
μεσαιωνικός συγγραφέας Μάφνος Ποτάβιος αναφέρει ότι τους αλβανούς
μετανάστες στη Σικελία και τη νότια Ιταλία τους ονόμασαν «παιδιά του
Καυκάσου».
Το 980, οι Ρωμαίοι, με επικεφαλής τον στρατηγό Γεώργιο
Μανιάκη, ανακατέλαβαν τη Σικελία και τη νότια Ιταλία και οι Αλβανοί
εκχριστιανίζονται.
Τον 10ο αιώνα, διεξήχθησαν οι πόλεμοι για την υπεροχή και την ανεξαρτησία ορισμένων πριγκιπάτων στα Βαλκάνια.
Ο στρατηγός Γεώργιος Μανιάκης, οργανώνοντας στρατό, ξεκίνησε για την Κωνσταντινούπολη.
Ο
στρατός του, ως μισθοφορικός, περιλαμβάνει Αλβανούς από την καυκάσια
Αλβανία που έχουν εγκατασταθεί στη Σικελία και τη νότια Ιταλία.
Μεταφέρθηκαν από τους Τούρκους
Διασχίζοντας
την Αδριατική Θάλασσα, ο Μανιάκης συγκρούστηκε με τον στρατό του
πρίγκιπα Στέφαν Βόισλαβ το 1043. Ο Μανιάκης πεθαίνει και ο στρατός του
αιχμαλωτίζεται.
Οι μισθοφόροι, αποτελούμενοι από καυκάσιους
Αλβανούς, επρόκειτο να θανατωθούν. Με εκκλήσεις για έλεος και υπακοή και
ότι θα εξυπηρετούσαν τον νέο αφέντη, ο πρίγκιπας Στέφαν Βόισλαβ τους
εγκατέστησε κοντά στην πόλη Ραμπίν (στη σημερινή Αλβανία), κατεστραμμένη
και ακατοίκητη περιοχή από τις μάχες που διεξήχθησαν το 1042.
Είναι οι πρώτοι Αλβανοί, σε πολύ μικρό αριθμό, που εγκαταστάθηκαν στα Βαλκάνια.
Μετά
την κατάκτηση των Βαλκανίων από τους Τούρκους στα τέλη του 14ου αιώνα,
υπήρξαν αντιστάσεις και εξεγέρσεις από τον σλαβικό πληθυσμό σε αυτό το
μέρος των Βαλκανίων.
Για την προστασία των συμφερόντων της
Αυτοκρατορίας, ο Σουλτάνος Γ Αχμέντ Χαν, από το 1708 έως το 1713
μετέφερε άποικους Αλβανούς από την καυκάσια Αλβανία (όπου βρίσκονταν υπό
την τουρκική αυτοκρατορία), στην περιοχή της Ηπείρου (σύγχρονη
Αλβανία).
«Αρνήθηκαν και τη γλώσσα τους»
Για τον
ευκολότερο γεωγραφικό προσανατολισμό, την περιοχή που αποικίστηκε με
Αλβανούς από την καυκάσια Αλβανία, οι Τούρκοι την ονόμασαν Αρναουτία
-Arnautia (στην περιοχή των Τούρκων – μεταναστών).
Οι
εγκατεστημένοι (άποικοι) Αλβανοί, υπό την προστασία των Τούρκων,
εκδήλωσαν έντονη επιθετικότητα και βαρβαρότητα με λεηλασίες, εμπρησμούς
και δολοφονίες του αυτόχθονου πληθυσμού, για τον σφετερισμό της
επικράτειάς τους σε αυτό το τμήμα των Βαλκανίων και στη συνέχεια μέσω
των βουνών Korab, Shar Platinina και Prok.
Στα νεότερα χρόνια,
ορισμένοι αλβανοί φιλόλογοι για να εδραιώσουν την παρουσία τους στα
Βαλκάνια διέδωσαν τις ιδέες ότι είναι αυτόχθονες πληθυσμοί των
Βαλκανίων, και μάλιστα απόγονοι των Ιλλυριών, κάτι, φυσικά, που δεν
είναι αλήθεια.
Εκτός από τα ιστορικά γεγονότα, αρνήθηκαν και τη
γλώσσα τους, την οποία έφεραν μαζί τους οι μετανάστες από την Αλβανία
του Καυκάσου, την αλβανική γλώσσα.
Εχει αποδειχθεί επιστημονικά
ότι η ιλλυρική γλώσσα ανήκει στην ομάδα KENTUM (γλώσσες των ευρωπαϊκών
λαών), ενώ η αλβανική γλώσσα ανήκει στην ομάδα SATEM (γλώσσες ασιατικών
λαών).
«Εχουν απλωθεί»
Μέχρι το 1912 δεν υπάρχει καμία χώρα στα Βαλκάνια με το όνομα Αλβανία.
Ο
Εκρέμ Τσεμπάι, επικεφαλής της αλβανικής επιστήμης και πρόεδρος της
Αλβανικής Ακαδημίας Επιστημών, το 1972 θα γράψει: «Το έδαφος όπου ζουν
οι Αλβανοί σήμερα, δεν είναι συγκεκριμένο αλλά έχουν απλωθεί σε διάφορες
περιοχές τόσο της Αλβανίας όσο και των γειτονικών χωρών», καταλήγει το
δημοσίευμα.
Το χωριό Νιτζ στο Αζερμπαϊτζάν, κατοικείται από τους
απογόνους των Αλβανών του Καυκάσου.
Σήμερα υπάρχουν μερικές χιλιάδες Ούντις σε όλο τον
κόσμο. Περίπου 4.000 ζουν, στο Νιτζ. Το χωριό δεν
βρίσκεται μακριά από την πρωτεύουσα του αρχαίου
βασιλείου των Αλβανών του Καυκάσου. Οι ντόπιοι πιστεύουν
ότι αυτή η γη, ανήκε πάντα στους Ούντις.
«Στο αλβανικό κράτος του Καυκάσου υπήρχαν 26 φυλές. Οι
Ούντις ήταν μία από τις πιο ισχυρές. Ξεχώριζαν για την
πίστη τους, τη Βίβλο, τη γλώσσα τους και τα γραπτά τους
κείμενα» υποστηρίζει μιλώντας στο euponews, o Όλεγκ
Ντανακίρι, διευθυντής του πολιτιστικού κέντρου των
Ούντις.
Ο Χριστιανισμός ήταν η επίσημη θρησκεία της Αλβανίας του
Καυκάσου. Οι Ούντοι της Νίτζ διατήρησαν την πίστη τους,
ακόμα και στη σοβιετική εποχή, όταν δεν υπήρχε χώρος
προσευχής. Μία αρχαία εκκλησία αναστηλώθηκε το 2007. Ο
ιερέας που θα λειτουργεί εδώ, αυτή την περίοδο σπουδάζει
σε θεολογική σχολή στο εξωτερικό.
«Οι Ούντις είναι πολύ ιδιαίτεροι άνθρωποι. Η γλώσσα τους
είναι μια σπάνιας ομάδας γλωσσών του Καυκάσου. Ανήκουμε
στην χριστιανική εκκλησία της Ανατολής. Τώρα στόχος μας
είναι να αποκαταστήσουμε την ανεξαρτησία της αλβανικής
εκκλησίας στο Αζερμπαϊτζάν» δήλωσε ο Ρόμπετρτ Μομπίλι,
επικεφαλής του χριστιανικού κέντρου της πόλης.
Τα χριστιανικά σύμβολα πάντα ήταν κομμάτι της
καθημερινότητας των Ούντις. Τα κοστούμια των μουσικών
παραμένουν ίδια εδώ και αιώνες, και έτσι διηγούνται την
ιστορία μιας πίστης.
«Εδώ μπορείτε να δείτε έναν αρχαίο σταυρό της Αλβανίας
του Καυκάσου. Στην πίσω πλευρά υπάρχει ένας ήλιος με
οκτώ βέλη. Συμβολίζει το προσκύνημα στο Ισραήλ. Όποιος
φοράει αυτό τον σταυρό, σημαίνει πως βαφτίστηκε εκεί»
υποστηρίζει ο μουσικός, Κάρλεν Σχιρβάνι.
Οι Ούντις ξεκινούν να μαγειρεύουν, μόνο όταν η ζύμη έχει
την ευλογία του θεού. Η τσουκνίδα είναι το κύριο
συστατικό του Αφάρ. Αυτό το άγριο φυτό είναι πλούσιο σε
βιταμίνη C και στην αρχαιότητα αποτελούσε πηγή δύναμης
για τους φτωχούς. Σύντομα η κοινότητα του Νίτζ θα
εκδώσει βιβλίο με 100 σπάνιες συνταγές των Ούντις.
«Έμαθα να το μαγειρεύω από τη μητέρα μου. Εκείνη είχε
διδαχθεί από τη γιαγιά μου. Τώρα εγώ μαθαίνω την κόρη
μου να μαγειρεύει. Το Αφάρ είναι δύσκολο φαγητό, δεν
είναι εύκολο να γίνει. Αυτό το πιάτο θα υπάρχει όσο
εμείς, οι Ούντις βρισκόμαστε σε αυτόν τον κόσμο. Θα
είναι πάντα ένα μέρος της ζωής μας» λέει η Ρίτα
Ντανακίρι.
Οι Ούντις μιλούν την γλώσσα των Αζέρων, όμως κυρίως
χρησιμοποιούν την δική τους, γλώσσα. Το αρχαίο αλφάβητο
έχει αντικατασταθεί από λατινικά γράμματα, που είναι πιο
εύκολα για τα μικρά παιδιά.
Νέα σχολικά βιβλία δημοσιεύονται κάθε χρόνο. Η
δημιουργός τους και δάσκαλος, Βενέρα Αντόνοβα, ετοιμάζει
τα ηλεκτρονικά λεξικά από Ούντι στα αγγλικά και από
Ούντι σε Αζέρικα.
Ο Γκριγκόρι άρχισε να γράφει ποιήματα στην γλώσσα των
Ούντις, όταν ήταν μικρό αγόρι. Υποστηρίζει πως αυτή
είναι η γλώσσα του Θεού.
Το βράδυ που συνάντησε την δημοσιογράφο του euronews,
δούλευε ένα ποίημα που πρόσφερε ως δώρο γενεθλίων στη
μητέρα του. «Η μητρική μου γλώσσα είναι η μούσα μου. Οι
ήχοι της είναι τόσο τέλειοι. Μου επιτρέπει να μεταφράζω
την ομορφιά του κόσμου σε λέξεις» υποστηρίζει ο ποιητής
Γκριγκόρι Μεσάρι.
Όταν φτάσαμε στο Νίτζ, το χωριό ετοιμαζόταν για μια
μεγάλη γιορτή. Δύο νέοι άνθρωποι παντρεύονται, όμως οι
παραδόσεις τηρούνται. Γι’ αυτό και νεαρά κορίτσια
βοηθούν τη νύφη να ετοιμαστεί.
Το ψωμί κόβεται πάνω από το κεφάλι της. Αυτό σημαίνει
πως από εδώ και μπρος, εκείνη είναι υπεύθυνη για την
οικογενειακή εστία.
Την ίδια ώρα, ο γαμπρός ξυρίζεται. Οι επισκέπτες δίνουν
χρήματα για τον επαγγελματία κουρέα. Η αποστολή του
είναι πολύ σημαντική.
«Όταν ένα παιδί γεννιέται είναι μωρό, μετά γίνεται παιδί
και μετά έφηβος. Όμως για να γίνει άνδρας πρέπει να
παντρευτεί. Αυτός είναι ο μόνος δρόμος. Αυτό το ξύρισμα
συμβολίζει το μεγάλο βήμα προς την ενήλικη ζωή. Δείχνει
ότι γίνεται άνδρας» υποστηρίζει ο Αλεξάντρ Κανκάλοβ.
Το τελετουργικό του γάμου, έχει τις ρίζες του στην εποχή
που οι άνδρες έφευγαν για κυνήγι, ώστε να θρέψουν τις
οικογένειές τους. Κάποιος πυροβολεί ένα στόχο. Αυτή τη
φορά πρόκειται για ένα κρεμμύδι που κρέμεται από το
δέντρο. Αυτός που θα πετύχει τον στόχο έχει την τιμή να
παραδώσει το όπλο στο γαμπρό.
Η Δημοκρατία του Νταγκεστάν ή Νταγιστάν (ρωσικά: Респу́блика Дагеста́н) είναι ομοσπονδιακό υποκείμενο της Ρωσίας. Το όνομά του έχει περσική-τουρκική καταγωγή και σημαίνει Χώρα των Βουνών. Υπάγεται στο Νότιο Διαμέρισμα και συνορεύει με το Αζερμπαϊτζάν στα νότια και τη Γεωργία στα νοτιοδυτικά. Πρωτεύουσά του είναι η Μαχατσκαλά (572.076 κάτοικοι - απογρ. 2010).
Πληθυσμιακά το Νταγκεστάν είναι το πιο ανομοιογενές ομοσπονδιακό
υποκείμενο της Ρωσίας. Στα εδάφη του ζει μια πανσπερμία εθνοτήτων, εκ
των οποίων οι εννέα ξεπερνούν τα 80.000 μέλη: Άβαροι (29,4%), Δαργίνοι (16,5%), Κουμίκοι (14,2%), Λεζγίνοι
(13,1%), Λακ (5,4%), Ρώσοι (4,7%), Αζέροι (4,3%), Ταβασαράνοι (4,3%),
Τσετσένοι (3,4%). Με εξαίρεση τους Ρώσους, τα υπόλοιπα φύλα είναι είτε
καυκάσια είτε τουρκικά, τα οποία έχουν διατηρήσει τις ιδιαιτερότητές
τους λόγω του ορεινού αναγλύφου της περιοχής και της χαμηλής
αστικοποίησης (σχεδόν 60% ζει σε χωριά). Για τη συνεννόηση όλων αυτών
μεταξύ τους χρησιμοποιείται κυρίως η ρωσική, ενώ απαντώνται τριάντα ακόμα γλώσσες.
Από το 2000 η πολιτική κατάσταση στο Νταγκεστάν είναι ασταθής - μια σειρά τρομοκρατικών ενεργειών και επιχειρήσεων ατάκτων εναντίον κρατικών αξιωματούχων, δείχνουν ότι υπάρχει προσπάθεια μεταφοράς στο Νταγκεστάν του πολέμου της Τσετσενίας.
Η Δημοκρατία του Νταγκεστάν είναι ομοσπονδιακό υποκείμενο της Ρωσικής Ομοσπονδίας. Συνορεύει με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν και βρίσκεται κοντά στις γειτονικές δημοκρατίες της Τσετσενίας και της Ινγκουσετίας.
Πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Νταγκεστάν είναι η Μαχατσκαλά. Η
ονομασία Νταγκεστάν είναι τουρκογενούς προελεύσεως και σημαίνει ''χώρα
των βουνών''. Η οικονομία του Νταγκεστάν οφείλεται κυρίως στο πετρέλαιο,
στην ταπητουργεία και στην κτηνοτροφία. Στη περιοχή του Νταγκεστάν
κατοικούν διάφορα μουσουλμανικά, τουρκικά, ή μογγολικά φύλα και
ομιλούνται πάνω από τριάντα τοπικές γλώσσες.
Στις ορεινές αυτές περιοχές
συναντούμε μία πανσπερμία εθνοτήτων:
Άβαροι,
Δαργίνοι,
Κουμίκοι,
Λεζγίνοι,
Λακ,
Ρώσοι,
Αζέροι,
Ταβασαράνοι
και Τσετσένοι.
Οι τουρκικές
φυλές της περιοχής έχουν καταφέρει να διατηρήσουν όλες τις
ιδιαιτερότητές τους. Από το έτος 2.000 η κατάσταση στο Νταγκεστάν είναι
απαράδεκτη και επικίνδυνη, λόγω τρομοκρατικών ενεργειών από άτακτους
αντάρτες σε βάρος κυρίως ανωτέρων αξιωματούχων. Όλα αυτά συνέβησαν λίγο
μετά τη λήξη του αιματηρού πολέμου της Τσετσενίας.
Γλώσσες
Κυρίαρχη γλώσσα του Νταγκεστάν είναι η Ρωσική, η οποία επίσης αποτελεί την επίσημη γλώσσα της Ρωσίας.
Όμως οι τουρκόφωνοι μουσουλμανικοί πληθυσμοί του Νταγκεστάν συνεχίζουν
να διατηρούν τη γλώσσα των προγόνων τους. Συνολικά στην περιοχή του
Νταγκεστάν ομιλούνται πάνω από τριάντα γλώσσες, ενώ για την συνεννόηση
με τους άλλους χρησιμοποιείται η Ρωσική.
Οι
περισσότεροι κάτοικοι του Νταγκεστάν είναι μουσουλμάνοι, κυρίως λόγω
της έντονης παρουσίας μουσουλμανικών-τουρκικών φυλών στην περιοχή του
Νταγκεστάν.
Η
αλήθεια είναι πως από το 2000, όταν ο Βλαντιμιρ Πούτιν, πρωτοκάθισε
στον προεδρικό θώκο έχουν πραγματοποιηθεί στη Ρωσία περίπου 120
επιθέσεις αυτοκτονίας που έχουν κοστίσει συνολικά τη ζωή σε
περισσότερους από 1.000 ανθρώπους και σε όλες τις περιπτώσεις οι
καμικάζι είτε προέρχονταν από την μουσουλμανική αυτή περιφέρεια είτε
σχετίζονταν άμεσα με το Νταγκεστάν.Τα στοιχεία που καταγράφει το «Εθνος
της Κυριακής» μόνο για το 2012 και το 2013 είναι αποκαλυπτικά: 400
νερκοί και 290 τραυματίες το 2012, 153 νεκροί και 162 τραυματίες μόνο
στο πρώτο μισό του 2013.
Από
το Νταγκεστάν προέρχονταν οι μαύρες χήρες που αιματοκύλησαν το μετρό
της Μόσχας το 2010, ενώ το ίδιο ισχύει και για τις δύο μαύρες χήρες που
ανατινάχτηκαν σε λεωφορείο και σιδηροδρομικό σταθμό του Βολγκογκραντ τις
περασμένες εβδομάδες.
Στο κρατίδιο αυτό είχαν περάσει τα παιδικά
τους χρόνια και οι Ταμερλάν και Τζοχάρ Τσραρνάεφ οι οποίοι
αιματοκύλησαν τον μαραθώνιο της Βοστώνης, ενώ ο, νεκρός πλέον, Ταμερλάν
πέρασε εκεί μεγάλα διαστήματα το 2011 και το 2012 με τις αμερικανικές
αρχές να υποπτεύονται ότι εκεί εκπαιδεύτηκε στη χρήση εκρηκτικών και
άλλων όπλων.
Από πολύ νωρίς το Νταγκεστάν και η νευραλγικά θέση
που αυτό κατέχει στην επιτήρηση της Κασπίας θάλασσας είχε αποτελέσει
αιτία πολέμου μεταξύ της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και της τσαρικής
Ρωσίας με αποτέλεσμα μια πολυετή διαμάχη
Καυκάσια Αλβανία
Καυκάσια Αλβανία
Η περιοχή αυτή δεν θα πρέπει να συγχέεται με τη
σύγχρονη Αλβανία στη νοτιο-ανατολική Ευρώπη.
Η περιοχή (χαρακτηρίζεται/ανευρίσκεται) ως βασίλειο,
Το Βασσαλικό Βασίλειο και Σατραπεία κατά την εποχή της Αυτοκρατορίας των Πάρθων
και Σασσανιδών μεταξύ 4ου αιώνα π.Χ. και 8ου αιώνα μ.Χ.
(Τοποθετείται
στα) σύνορα με το βασίλειο των Αρσακιδών, η Καυκάσια Αλβανία (τέλη του 4ου
αιώνα) στην αυτοκρατορία των Σασσανιδών με πρωτεύουσα το Καμπαλάκ, Παρτάβ.
(Ομιλούσες)
Γλώσσες η Καυκάσια αλβανική, η αρμένικη, η γλώσσα των Πάρθων, η μέση περσική
(γλώσσα της περσικής ενδοχώρας),ενώ μεταξύ των θρησκειών επικράτησε ο
παγανισμός, η χριστιανική θρησκεία και ο ζωροαστρισμός.
Πολιτική δομή: Βασίλειο Βασσάλων και Σατραπεία κατά
τις αυτοκρατορίες των Πάρθων και των Σασσανιδών
Ιστορική εποχή: Αρχαιότητα
-Ιδρύθηκε τον 4ο αιώνα π.Χ. και διαλύθηκε τον
8ο αιώνα.
Αποτελεί τμήμα του σημερινού Αζερμπαϊτζάν, στη Ρωσία
Αλβανία (Λατινικά: Albania, Ελληνικά:
Αλβανία, στα παλαιά Αρμένικα: Aguank, στη γλώσσα των Πάρθων: Ardhan, στα περσικά: Arran,
συνήθως αναφερόταν ως Καυκάσια Αλβανία ώστε να γίνεται η διάκρισή της από το
μοντέρνο/νέο αλβανικό κράτος. Το όνομα της χώρας από τους ιθαγενείς παραμένει
άγνωστο, παραμένει ένα όνομα που προσδιορίζει την ιστορική περιοχή του
ανατολικού Καυκάσου, τη σημερινή περιοχή της δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν (όπου
βρίσκονταν εγκατεστημένες και οι δύο της πρωτεύουσες) και εν μέρει το νότιο
Ντατζεστάν.
(Ακολουθούν τα εξής
περιεχόμενα)
1.Ονόματα
2.Γεωγραφία
3.Εθνογένεση
3.1Αλφάβητο και γλώσσες
3.1.1 Καυκάσια Αλβανική γλώσσα
3.1.2 Ιρανικές γλώσσες
3.2 Θρησκεία
4. Ιστορία
4.1 Μέση εποχή και εποχή των Αχαιμενιδών
4.2 Ελληνιστική εποχή
4.3 Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία
4.4 Περίοδος των Πάρθων
4.5 Περίοδος των Σασσανιδών
4.6 Επίδραση της πολιτικής των Αρμενίων, κουλτούρα και
πολιτισμός
4.7 Εκχριστιανισμός
4.8 Ισλαμική εποχή
5. Η Καυκάσια Αλβανία στην ιστοριογραφία του Αζερμπαϊτζάν
6.
7. Σημειώσεις
8. Βιβλιογραφία
9. Εξωτερικούς συνδέσμους
Names – Ονομασίες
Το όνομα που έδωσαν οι Πάρθοι ήταν Ardhan,
(Arran
στα περσικά), το αραβικό δε όνομα ήταν ar-Ran. Το όνομα της χώρας στη γλώσσα
των ιθαγενών κατοίκων, των Καυκάσιων Αλβανών, δεν είναι γνωστό.
Αghuank είναι το όνομα που έδωσαν οι Αρμένιοι στη χώρα της
Καυκάσιας Αλβανίας. Αρμένιοι συγγραφείς αναφέρουν ότι το όνομα προέκυψε από τη
λέξη “Aghu”
που στα αρμένικα σημαίνει «συμπαθής» (αγαπητός). Ο όρος Aghuank
είναι πολύσημος και επίσης χρησιμοποιείται σε αρμενικές πηγές για να καθορίσει
την περιοχή μεταξύ των ποταμών Kur και Araxes (Άραξος) ως τμήμα της Αρμενίας. Στην τελευταία
περίπτωση χρησιμοποιείται κάποιες φορές υπό τον όρο «Αρμενικό Aghuank»
ή “Hay-Aguank”.
Ο Αρμένιος ιστορικός της περιοχής, MovsesKaghankatvatsi,
ο οποίος λίγο έως πολύ είναι ο μόνος που άφησε τον πιο ολοκληρωμένο ιστορικό
απολογισμό, επίσης εξηγεί το όνομα Aghuank, ως προερχόμενο ετυμολογικά από τη λέξη Aghu
(που στα αρμενικά σημαίνει το γλυκό, το μαλακό και το τρυφερό), η οποία, όπως ο
ίδιος είπε, ήταν το παρατσούκλι του πρώτου Καυκάσιου Αλβανού κυβερνήτη Arran
για να περιγράψει την επιεική (ήπια) προσωπικότητά του. Ο Μωυσής του Kalankatuyk
και άλλες αρχαίες πηγές εξηγούν το Arran ή Arhan ως το όνομα του μυθικού ιδρυτή της Καυκάσιας Αλβανίας
(Aghvan)
ή ακόμα ως την ιρανική φυλή γνωστή με το όνομα Alans (Alani), που σε κάποιες γραπτές
αναφορές λέγεται ότι υπήρξε γιος του Noa, ο Yafet (Japheth- Γιαφεθ). OJamesDarmesteter, μεταφραστής της Avesta, σύγκρινε τη λέξη / τον όρο Arran
με την AiryanaVaego, την οποία ο ίδιος επίσης θεωρούσε ότι βρισκόταν (ως
τοποθεσία) κάπου μεταξύ της περιοχής Αραξου – Αραρατ, παρόλο που οι μοντέρνες
θεωρίες τείνουν να τοποθετούν την αντίστοιχη περιοχή στα ανατολικά του Ιράν.
Η Καυκάσια Αλβανία έως το 387
Γεωγραφία
Στους προ-ισλαμικούς χρόνους, η Καυκάσια Αλβανία/Arran
ήταν μία ευρύτερη (γεωγραφική) έννοια από εκείνη του μετα-ισλαμικού Αrran.
Το αρχαίο Arran
κάλυπτε όλη την ανατολική Τρανσκαυκασία, η οποία περιελάμβανε τη μεγαλύτερη από
την περιοχή της σημερινής δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν και μέρος της περιοχής
του Ντατζεσταν (Dagestan).
Παρόλα αυτά στους μετα-ισλαμικούς χρόνους η γεωγραφική έννοια του Arran
περιορίστηκε στην περιοχή μεταξύ των ποταμών Kura και Araks.
Οι αρχαία Καυκάσια Αλβανία εξαπλώνεται στο
νοτιο-ανατολικό τμήμα των Μεγαλύτερων βουνών του Καυκάσου. Συνόρευε με την
Καυκάσια Ιβηρία (σημερινή Γεωργία) από τα δυτικά, με τη Σαρματία (Sarmatia)
από τα βόρεια, με την Κασπία Θάλασσα από τα ανατολικά, και με τις επαρχίες του Artsakh
και του Utik
στην Αρμενία από τα δυτικά κατά μήκος του ποταμού Kura.
Η Αλβανία ή, αλλιώς, Arran στους Ισλαμικούς χρόνους ήταν
ένα τρίγωνο γης, πεδινή στα ανατολικά
και ορεινή στα δυτικά, που δημιουργούνταν από τη διασταύρωση των ποταμών Kura
και Aras,
συμπεριλαμβανομένου του ορεινού και πεδινού Karabakh (Artsakh),
την πεδιάδα Mil
και μέρη της πεδιάδας Mughan, και στους προ-ισλαμικούς χρόνους, αντιστοιχούσε
περίπου στην περιοχή της σημερινής Δημοκρατίας του Αζερμπαϊτζάν.
Πρωτεύουσα του βασιλείου κατά την αρχαιότητα ήταν η
Καμπάλα - Oabala
(Kapalak).
Κλασικές πηγές παραμένουν ομόφωνες στο να χαρακτηρίζουν τον ποταμό Κura
(Cyros-Κύρος)
ως το σύνορο μεταξύ της Αρμενίας και της Αλβανίας μετά από την κατάκτηση των
περιοχών στη δεξιά όχθη του ποταμού Kura από τους Αρμένιους κατά το 2ο αιώνα π.Χ.
Η αυθεντική περιοχή της Αλβανίας ήταν περίπου 23.000 Km2.
Μετά το 387 μ.Χ. η περιοχή της Καυκάσιας Αλβανίας, μερικές φορές αναφερόμενη
από τους μελετητές ως «Μεγάλη Αλβανία» (“GreaterAlbania”),
μεγάλωσε/εξαπλώθηκε φτάνοντας περίπου τα 45.000 Km2. Κατά τον 5ο αιώνα η
πρωτεύουσα μεταφέρθηκε στο Partav, στην περιοχή του Utik, όπου αναφέρεται να έχει χτιστεί
στα μισά του 5ου αιώνα από το Βασιλιά VacheII
της Αλβανίας, αλλά σύμφωνα με τον Μ.L. Chaumont, υπήρχε από νωρίτερα ως μία αρμενική πόλη.
Σε ένα μεσαιωνικό χρονικό, το "Ajayib-ad-Dunia",
γραμμένο τον 13ο αιώνα από άγνωστο συγγραφέα, το Arranαναφέρεται
ότι ήταν 30 farsakhs
(200 km/χλμ)
σε πλάτος, και 40 farsakhs
(270 km/χλμ.)
σε μήκος. Όλη η δεξιά όχθη του ποταμού Kura έως το σημείο που ενωνόταν με
το(ν) Aras
αποδιδόταν στο Arran (η αριστερή όχθη του ποταμού Kura ήταν γνωστή ως Shirvan).
Τα σύνορα του Arran
έχουν αλλάξει/μεταβληθεί κατά τη διάρκεια της ιστορίας, μερικές φορές
περιλαμβάνοντας ολόκληρη την περιοχή της σημερινής δημοκρατίας του Aζερμπαϊτζάν,
και άλλες φορές μόνο μέρη του Νότιου Καυκάσου. Σε ορισμένες περιπτώσεις το Arran
ήταν (αναφερόταν ως) τμήμα της Αρμενίας.
Οι μεσαιωνικοί ισλαμιστές γεωγράφοι έδωσαν/άφησαν
γενικές περιγραφές του Arran, και των πόλεων του, οι οποίες περιελάμβαναν τις
πόλεις Barda,
Beylagan
και Ganja,
μαζί με άλλες.
Εθνογένεση
Αρχικά, τουλάχιστον κάποιοι από τους Καυκάσιους
Αλβανούς μιλούσαν γλώσσες Lezgic κοντινές σε αυτές που ανευρίσκονται (να ομιλούνται)
στο μοντέρνο/σημερινό Daghestan. Γενικά, ωστόσο, (υπολογίζεται ότι) έως και 26
διαφορετικές γλώσσες πιθανόν να έχουν ομιληθεί/χρησιμοποιηθεί εντός της
Καυκάσιας Αλβανίας.
Αφού οι Καυκάσιοι Αλβανοί εκχριστιανίστηκαν τον 4ο
αιώνα, τα δυτικά τμήματα του πληθυσμού σταδιακά εξομοιώθηκαν από τους προγόνους
των σημερινών Αρμενίων και τα ανατολικά τμήματα της Καυκάσιας Αλβανίας
εξισλαμίστηκαν και απορροφήθηκαν από τον Ιρανικό και, ακολούθως, από τον
Τουρκικό πληθυσμό (σημερινοί κάτοικοι του Αζερμπαϊτζάν). Μικρά επιζήσαντα
τμήματα αυτού του πληθυσμού εξακολουθούν να υπάρχουν ανεξάρτητα και είναι
γνωστά ως πληθυσμός Udi
(Udipeople).
Ο προ-ισλαμικός πληθυσμός της Καυκάσιας Αλβανίας
πιθανόν να έχει παίξει ένα ρόλο στην εθνογένεση ενός αριθμού μοντέρνων
εθνοτήτων, συμπεριλαμβανομένων των Αζερμπαϊτζανών, των Αρμενίων από το
Ναγκόρνο-Καραμπάκ (Nagorno-Karabakh),
των Γεωργιανών της Kakhetia
(Κακετίας?), των Laks,
των Lezgins
και των Tsakhurs
του Νταγκεστάν.
Αλφάβητο και γλώσσες
Καυκάσια Αλβανική γλώσσα
Κύριο άρθρο/κύρια πηγή: Καυκάσιο Αλβανικό
αλφάβητο
Σύμφωνα με τους Αρμένιους μεσαιωνικούς ιστορικούς Movses
(Μωυσή) Khorenatsi,
Movses
(Μωυσή) Kaghankatvatsi
και Koryun,
το Καυκάσιο Αλβανικό αλφάβητο (η αρμενική ονομασία της γλώσσας είναι Aghvank,
ενώ η ονομασία που έδιναν σε αυτήν οι ιθαγενείς κάτοικοι παραμένει άγνωστη)
δημιουργήθηκε από τον MesrobMashtots, τον Αρμένιο μοναχό, θεολόγο και μεταφραστή στον
οποίο, επίσης, αποδίδεται η δημιουργία/επινόηση του αρμενικού αλλά και του
γεωργιανού αλφάβητου.
Ο Koriun, ένας μαθητής του MesrobMashtots,
στο βιβλίο του με τίτλο «Η ζωή του Mashtots», έγραψε για το πώς ο δάσκαλός του
δημιούργησε/επινόησε το αλφάβητο (των Καυκασίων Αλβανών):
Μετά ήρθε και τους επισκέφτηκε ένας ηλικιωμένος
άνδρας, ένας Αλβανός με το όνομα Μπέντζαμιν (Benjamin). Εκείνος, ο MesrobMashtots
ζήτησε και εξέτασε τη βαρβαρική απαγγελία της Αλβανικής γλώσσας και, κατόπιν,
μέσω του συνήθους σε αυτόν, θεόδοτου πνευματικού του ζήλου επινόησε ένα
αλφάβητο, το οποίο αυτός, μέσω της χάρης του Χριστού, οργάνωσε με επιτυχία και
έβαλε σε τάξη.
Ένα κιονόκρανο του VII αιώνα της Χριστιανικής Εκκλησίας
με μία επιγραφή στην Καυκάσια Αλβανική γλώσσα, βρέθηκε στην περιοχή Mingachevir.
Το κιονόκρανο φυλάσσεται τώρα προς κοινή θέα στο Μουσείο Ιστορίας του κράτους
του Αζερμπαϊτζάν.
Ένα
Καυκάσιο Αλβανικό αλφάβητο πενήντα δύο γραμμάτων, το οποίο φέρει ομοιότητα με
Γεωργιανούς, Αιθιόπιους και Αρμένιους χαρακτήρες, επέζησε μέσα από λίγες
επιγραφές, όπως και ένα αρμενικό χειρόγραφο του 15ου αιώνα. Αυτό το
χειρόγραφο, MatenadaranNo. 7117, το οποίο πρωτοδημοσιεύτηκε από τον IliaAbuladze
το 1937 είναι ένα γλωσσικό εγχειρίδιο, το οποίο παρουσιάζει συγκριτικά
διαφορετικά αλφάβητα - μεταξύ αυτών το
αρμενικό, ελληνικό, λατινικό, συριακ
Οι Αλβανοί του Καυκάσου: ένα θέμα που συχνά διαλάθει της προσοχής...
Το
σύγχρονο αλβανικό κράτος είναι ένα εθνοπολιτιστικό αμάλγαμα με
πολλαπλές ταυτότητες, όχι συμβατές μεταξύ τους όλες, αλλά όλες
υπαρκτές...
Το ποια θα επικρατήσει είναι ένα νοοπολιτικό ζήτημα.
Όποιος
όμως θέλει να εμπλακεί σε νοοπολιτικές επιχειρήσεις στο σύγχρονο
αλβανικό κράτος, πρέπει να γνωρίζει καλά την ιστορία και τον πολιτισμό
αυτού του νεόδμητου έθνους-κράτους.
Η Αλβανία ήταν αρχικώς μία χώρα στην περιοχή του Καυκάσου (βλ. χάρτη εδώ ).
Συνόρευε
βορείως με τα Κεραύνια Όρη (προέκταση του Καυκάσου), ανατολικώς με την
Κασπία Θάλασσα, και νοτίως με τον ποταμό Αράς ή Άραξο, ενώ τα ανατολικά
της σύνορα ήταν ασταθή και, συμφώνως με τον γεωγράφο Στράβωνα
(Γεωγραφικά, 11.14.5), προσδιορίζονταν από την περιοχή Κορ, η οποία
αποτελούσε διαφιλονικούμενη περιοχή μεταξύ των Αλβανών και των Αρμενίων.
Στην
Αρχαιότητα, οι Αλβανοί αναφέρονται για πρώτη φορά στη Μάχη των
Γαυγαμήλων (331 π.Χ.) ως σύμμαχοι των Μήδων εναντίον των
Μακεδόνων-Ελλήνων (Αρριανού, Ανάβαση, 3.8.4 και 3.11.4) και ως μέλη της
φρουράς του Πέρση Αυτοκράτορα Δαρείου Γ' (Αρριανού, Ανάβαση, 3.13.1).
Τα
αλβανικά φύλα, καθένα εκ των οποίων είχε δικό του αρχηγό, μιλούσαν
διαφορετικές διαλέκτους (Στράβων, 11.4.6 κ.εξ.). Κατά τη διάρκεια της
Ελληνιστικής περιόδου, συνενώθηκαν με άλλα γειτονικά φύλα της περιοχής
του Καυκάσου για να διαμορφώσουν ένα ενιαίο κρατικό υποκείμενο υπό
ενιαία ηγεσία (Στράβων, 9.7.6. κ.εξ.). Αυτή η ενοποίηση εκτιμάται ότι
έλαβε χώρα τον δεύτερο αιώνα π.Χ. κυρίως εξ αιτίας του πολέμου μεταξύ
του Μιθριδάτη Β', Βασιλέα των Πάρθων, και του Αρτάβαζου Α', Βασιλέα της
Αρμενίας (βλ. O. G. von Wesendonck, “Über georgisches Heidentum,”
Caucasica 1, 1924, σελ. 51).
Επίσης, ο Στράβων επισημαίνει τις σημαντικές επιδράσεις του Ζωροαστρισμού επί των αρχαίων Αλβανών.
Το
65 π.Χ., ο Ρωμαίος στρατηγός Πομπήιος υπέταξε την Αρμενία και την
Ιβηρία, κατέλαβε την Κολχίδα και εισέβαλε στην Αλβανία και νίκησε τον
Αλβανό Βασιλέα Οροίζη (Πλουτάρχου, Πομπήιος, 35, και Dion Cassius,
Historia Romana, 37.3-4).
Ο
Θεοφάνης ο Μυτιληναίος, ο οποίος ακολουθούσε το Πομπήιο στον Καύσο ως
ιστοριογράφος, έχει γράψει για τους Αλβανούς του Καυκάσου ότι ήταν
ημι-νομαδικοί κτηνοτρόφοι και κυνηγοί, μιλούσαν περίπου 26 γλώσσες -
διαλέκτους, είχαν μικρή γνώση της γεωργίας, δεν είχαν αναπτύξει
εγχρήματη οικονομία, και, παρ' ότι δεν ήταν ιδιαιτέρως φιλοπόλεμοι,
μπορούσαν να συγκροτούν γρήγορα στρατιωτικά σώματα κατά τα πρότυπα που
είχαν λάβει από τους Μήδους (Στράβων, Γεωγραφικά, 11.4.4-11.4.6).
Ο Πλίνιος αναφέρει την Cabalaca Καμπαλά) ως πρωτεύουσα της αρχαίας Αλβανίας του Καυκάσου (Πλίνιος, Φυσική Ιστορία, 6.29).
Αργότερα, η Αλβανία του Καυκάσου πέρασε υπό τον έλεγχο των αυτοκρατοριών των Σασσανιδών και των Αράβων.
Στους
μεσαιωνικούς χρόνους διάφοροι κατακτητές (Βυζαντινοί, Χάζαροι, Άραβες
κ.λ.π.) θα υποτάξουν την χώρα, αλλά η αλλοίωση του πληθυσμού θα προέλθει
κυρίως από τις επιδρομές και κατακτήσεις μογγολικών και τουρκικών φύλων
(Σελτζούκοι, Τουρκομάνοι), με αποτέλεσμα να εκτουρκισθούν, τουλάχιστον
γλωσσικά.
Αρχικά, οι Αλβανοί του Καυκάσου ομιλούσαν Λεσγικές διαλέκτους συγγενικές με αυτές που ομιλούνται σήμερα στην περιοχή του Νταγκεστάν (Βλ. History of the East
- In 6 volumes - Volume 2. Moscow, publishing house of the Russian
Academy of sciences «East literature» 2002).
Μετά τον εκχριστιανισμό
τους τον 4ο αιώνα, ένα μέρος του πληθυσμού στο δυτικό τμήμα της χώρας,
αφομοιώθηκε σταδιακά από τους προγόνους των σημερινών Αρμενίων, ενώ ο
πληθυσμός του ανατολικού τμήματος αφομοιώθηκε από Ιρανικούς και αργότερα, Τουρκικούς λαούς που κατέκτησαν την χώρα (Βλ. λεπτομέρειες στο Robert H. Hewsen: "Ethno-History and the Armenian Influence upon the Caucasian Albanians" ό.π.).
Σήμερα υπάρχουν περίπου 4.000-8.000 άτομα στο Β. Αζερμπαϊτζάν, οι Ούντι (Udi people), οι οποίοι θεωρούνται γνήσιοι απόγονοι, γλωσσικά και φυλετικά, των αρχαίων Αλβανών (Βλ. John M. Clifton, Deborah A. Clifton, Peter Kirk, and Roar Ljøkjell:The Sociolinguistic Situation of the Udi in Azerbaijan
- SIL International 2005).
Στα τέλη της δεκαετίας του 1940 ανακαλύφθηκε
το αλφάβητο που χρησιμοποιούσαν οι Αλβανοί του Καυκάσου, μετά τον
εκχριστιανισμό τους (Βλ. Ilia Abuladze:About the discovery of the alphabet of the Caucasian Albanians - "Bulletin of the Institute of Language, History and Material Culture (ENIMK)", Vol. 4, Ch. I, Tbilisi, 1938).
Το αλφάβητο των Αλβανών του Καυκάσου
Όπως
υποστηρίζω στο βιβλίο μου "Νοοπολιτική" (Εκδόσεις Δίαυλος), η ανάλυση
εθνικού χαρακτήρα και η πολιτισμική ανάλυση αποτελούν την πεμπτουσία και
το θεμέλιο της πολιτικής ανάλυσης:
%20-%20skountouflis950@gmail.com%20-%20Gmail.png)
