Πώς βλέπουν οι Τούρκοι την επανάσταση του
1821 και τι λάθη κάνουμε στην ιστοριογραφία
μας
Ο οπλαρχηγός Παναγιώτης Κεφάλας. «Ο Κεφάλας σηκώνει τη σημαία της ελευθερίας στα τείχη της Τριπολιτσάς»
Αν και τα θέματα του τίτλου του παρόντος έχουν εξαντληθεί από την έρευνα, με αφορμή ισχυρισμούς Τούρκων σχολιαστών, πως η
Ελληνική επανάσταση του ’21 ( Εξέγερση – Στάση , isyanι κατ΄αυτούς και όχι επανάσταση ),
ήταν «Χριστιανική Τζιχάντ»
και οι κακούργοι ληστές στασιαστές έκαναν αλώσεις και σφαγές αμάχων μουσουλμάνων πχ Τριπολιτσά κάνοντας έτσι το πρώτο Βαλκανικό δράμα / Balkanlarda ilk Dram, ( γενοκτονία μουσουλμάνων – ),
οι δε περιοχές που απελευθερώθηκαν, δεν ήταν Ελληνικές,
αλλά Οθωμανικές και άλλων εθνοτήτων, αφού κι’ εμείς ΕκκλησιαστικοΔιοικητικά τις ονομάζουμε «Νέες Χώρες», δράττομαι της ευκαιρίας να επισημάνω τις «μπανανόφλουδες» αυτές , για να τις αποφεύγουμε, στις δικές μας αναφορές, έστω και εάν επί πολλά χρόνια έχουν παγιωθεί δημιουργώντας το πρόβλημα.
«Μάχου υπέρ Πίστεως και Πατρίδος», έγραφε στην Προκήρυξη της 24ης Φεβρουαρίου 1821 ο Αλέξανδρος Υψηλάντης.
Οι σημαίες και τα λάβαρα είχαν τον Σταυρό . Οι ιερείς πρωτοστάτησαν.
Ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης είπε στους μαθητές του πρώτου Γυμνασίου της Αθήνας: «Όταν πήραμε τα όπλα, πρώτα είπαμε υπέρ Πίστεως και ύστερα υπέρ Πατρίδος».
(ΚΡΥΦΟ ΣΧΟΛΕΙΟ ΗΤΑΝ ΚΙ ΑΥΤΟ;XA-XA)
Αλλά και ο Σαμιώτης λόγιος Γεώργιος Κλεάνθης, κατέγραψε σε στίχους: «Για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδος την Ελευθερία».
Στα Συντάγματα των Εθνικών Συνελεύσεων στο Προοίμιο υπάρχει η φράση «Εις το όνομα της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος ».
Αυτά δεν αμφισβητούνται , ούτε πρέπει ν’ αλλάξει η ιστορία , ή να παρερμηνευτεί η βούληση των αγωνιστών στα πλαίσια της σύγχρονης Πολιτικής ορθότητας, ή της αντίκρουσης των Τουρκικών ισχυρισμών, όμως πρέπει να γνωρίζουμε πως η άλλη πλευρά τα παραλληλίζει με τις δικές της εμπειρίες και τα ισοσταθμίζει, οπότε πρέπει πάντα να τα έχουμε υπόψη μας .
Ο διεθνής σήμερα όρος Τζιχάντ (αραβικά:جهاد ,βλ. σχετ: jihad.” Encyclopædia Britannica. 2008. Encyclopædia Britannica Online. 13 Oct. 2008) σημαίνει αγώνας, προσπάθεια, το να μοχθεί κάποιος με όλες του τις δυνάμεις, ή να αντιμάχεται για το δίκιο του.
Όταν συνοδεύεται από τη φράση ″φι σαμπίλ Αλλά[χ]”, ( في سبيل الله) δηλ. ”για το δρόμο του Θεού”, σημαίνει τον αγώνα για το Θεό .
Η Τζιχάντ θεωρείται ενισχυτική της πίστης και αποτελεί ανάλογο - κατ’ αυτούς - της αφοσίωσης του μοναχού όπως ισχύει στον χριστιανισμό.
Σε ορισμένα χαντίθ αναφέρεται ως «μοναχισμός του Ισλάμ», «πράξη αγνής αφοσίωσης», καθώς και μία από τις «πύλες του παραδείσου» .
Μάλιστα στο Κοράνι αναφέρονται τέσσερις βασικές κατηγορίες τζιχάντ με την έννοια του αγώνα,
η ”τζιχάντ αλ-ναφς” (του ίδιου του εαυτού, - επί της ηθικής ζωής),
η ”τζιχάντ αλ-λισάν” (της γλώσσας, - επί της θεολογίας),
η ”τζιχάντ αλ-γιαντ” (του χεριού, - επί των πράξεων)
και η ”τζιχάντ αλ-σάιφ” (του ξίφους - η δια του πολέμου επιβολή).
Αυτή η τελευταία μορφή της Τζιχάντ,
ταυτίζεται με την Ελληνική επανάσταση,
ως Χριστιανική Τζιχάντ και στην
κυριολεξία θέλει τεράστια προσοχή και
φυσικά αντίκρουση.
Ο όρος «άλωση» (άλωσις) με ενεργητική ή παθητική σημασία, ετυμολογείται από το αρχαίο ρήμα αλίσκομαι που σημαίνει καταστρέφομαι, αναφερόμενο ειδικά, στην πτώση πόλης στα χέρια του εχθρού, την κυρίευση, την εκπόρθησή της.
Με κεφαλαίο -Α δηλαδή «Άλωση» για την Ελληνική ιστοριογραφία είναι οι δύο πτώσεις της Κωνσταντινούπολης,
την 13η Απριλίου 1204
από τους Φράγκους
από τους Οθωμανούς.
Όμως, στη δημοτική ποίηση και Λαογραφία, η Άλωση της Κωνσταντινούπολης αναφέρεται ως το: «Πάρσιμο της Πόλης» .
Για κάποιο λόγο καθιερώθηκε να λέγεται «Άλωση της Τριπολιτσάς», η πολιορκία, είσοδος με μάχες και σκοτωμούς ένοπλων και αμάχων και τελικά απελευθέρωση της Τρίπολης στις 23 Σεπτεμβρίου 1821 και κυρίως των πεινασμένων Ελλήνων της πόλης αυτής και των Κεφαλών του Μοριά που ήταν φυλακισμένοι στα μπουντρούμια από την άνοιξη του 1821.
Ίσως ο όρος να δίνει μια ένταση για το σημαντικότατο αυτό γεγονός, όμως η καθιέρωση του όρου , δίνει επιχειρήματα στην άλλη πλευρά να λέει πως οι κακούργοι στασιαστές έκαναν μουσουλμανική γενοκτονία και όχι απελευθέρωση Ελληνικού εδάφους .
Δηλαδή πως τάχα μπήκαν ως εχθροί που άλωσαν τον τόπο, ενώ οι εχθροί ήταν οι Οθωμανοί και οι Έλληνες οι απελευθερωτές. Ομοίως προσοχή στη χρήση του όρου, χωρίς να διαστρέφεται όμως η ιστορία.
Το σημερινό ιδιότυπο Εκκλησιαστικό καθεστώς των Νέων Χωρών μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης « βλ. Νομοθετικό Διάταγμα υπ’ αριθ. 238/ΦΕΚ Α’/25 Αυγούστου 1923 περί κυρώσεως της εν Λωζάννη συνομολογηθείσης συνθήκης περί ειρήνης» και τον Τezkere του 1923, χρησιμοποιείται κατά κόρον από τους Τούρκους στην προσπάθεια να καταδείξουν ότι πέραν του Μοριά, της Ρούμελης και λίγων νησιών, δεν υπάρχει Ελλάδα, αλλά περιοχές της οθωμανικής αυτοκρατορίας που κατοικούσαν άλλες εθνότητες, κυρίως μουσουλμάνων , τις οποίες η Ελλάδα εκμεταλλευόμενη συγκυρίες προσάρτησε ως «Νέες Χώρες» στην επικράτειά της κάνοντας πληθυσμιακές εκκαθαρίσεις !
Όντως, «Νέες Χώρες» ονομάστηκαν οι περιοχές που προσαρτήθηκαν στο παλαιό Ελληνικό κράτος μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους βάσει της Συνθήκης του Βουκουρεστίου (28 Ιουλίου 1913).
Δηλ. το μεγαλύτερο μέρος της Μακεδονίας, η νότια Ήπειρος, η Θάσος, η Σαμοθράκη, η Λήμνος, η Λέσβος, η Χίος, η Σάμος, η Ικαρία και η Κρήτη. Λόγω του Α’ παγκοσμίου πολέμου, οι Μητροπόλεις των «Νέων Χωρών» , δεν μπορούσαν να συμμετέχουν στη Σύνοδο και στα Συνοδικά όργανα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Οπότε υπήρξαν σκέψεις και προτάσεις για αφενός χειραφέτηση των Νέων Χωρών από το Πατριαρχείο και προσάρτησή τους στην Εκκλησία της Ελλάδος, ή/ και πλήρη απόσχιση από το Πατριαρχείο με την ίδρυση αυτοτελούς και ανεξάρτητης Εκκλησίας Νέων Χωρών.
Το Δεκέμβριο του 1923, εξεδόθη ο Τezkere
( πράξη εφαρμογής ) της Νομαρχίας Κωνσταντινούπολης, της νέας πλέον Τουρκίας
( ιδρύθηκε 29.10.1923), ο οποίος όριζε, πως τόσο ο Πατριάρχης όσο και τα μέλη της Πατριαρχικής Συνόδου όφειλαν να είναι Τούρκοι υπήκοοι και να υπηρετούν σε Τουρκικό έδαφος και όχι εκτός αυτού ( πχ σε Ελληνικό έδαφος) :
«Είναι ανάγκη, όπως κατά τας εν Τουρκία διεξαχθησομένας πνευματικάς και θρησκευτικάς εκλογάς, οι εκλογείς ώσιν υπήκοοι Τούρκοι και έχουσι καθήκοντα πνευματικά εντός της Τουρκίας κατά την εκλογήν, το δε εκλεγησόμενον πρόσωπον έχη αυτά τα προσόντα».
( σημ.: το πρωτότυπο Τουρκικό κείμενο, δεν έχει διασταυρωθεί ακόμα με την μετάφραση ) .
Έτσι αφαιρέθηκε από τους Μητροπολίτες των Νέων Χωρών και λοιπούς εκτός Τουρκίας Μητροπολίτες, η δυνατότητα συμμετοχής στη Σύνοδο και στα Συνοδικά όργανα του Πατριαρχείου.
Το 1928, προς αποφυγήν αλυσιδωτών συνεπειών, εξεδόθη μία Πατριαρχική - Συνοδική Πράξη, με την οποία χορηγείτο Επιτροπικώς, η διοίκηση των Μητροπόλεων των Νέων Χωρών και η εκλογή των Μητροπολιτών τους, στη Σύνοδο της Ελλαδικής Εκκλησίας , αποκλειόμενοι όμως έτσι από τη Σύνοδο του Πατριαρχείου, έστω και εάν ανήκαν σε αυτό ΚανονικοΔιοικητικά, κατά δικαιοδοσία δηλαδή.
Ο νυν Πατριάρχης Βαρθολομαίος, προσπαθεί να θεραπεύσει όλη αυτή την αρρυθμία και παρανόηση του Τezkere.
Κυρίως, για τους λόγους που προανέφερα , ο όρος «Νέες Χώρες» πρέπει και ν’ αλλάξει, αφού μόνο σύγχυση και επιχειρήματα στην άλλη πλευρά δίνει και ουδέν ωφελεί.
https://www.huffingtonpost.gr/
Πώς βλέπουν οι Τούρκοι την Ελληνική Επανάσταση
Εκτός από κάποιες λιγοστές, πρόσφατες εξαιρέσεις, οι αφηγήσεις των Τούρκων ιστορικών για την Ελληνική Επανάσταση δεν απομακρύνθηκαν πολύ από εκείνες των προκατόχων τους Οθωμανών χρονικογράφων, 200 χρόνια πριν.
Η έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης το 1821 είχε τότε αντιμετωπιστεί ως «αταξία», ως ένα εσωτερικό ζήτημα της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.
Αν και οι Οθωμανοί χρονικογράφοι, όπως ο Ataullah Şanizade, ο Mehmed Esad Efendi και ο Ahmed Cevdet, μας έχουν αφήσει λεπτομερή χρονικά των γεγονότων, επιχειρώντας έως ένα βαθμό να διακρίνουν το 1821 από τις προηγούμενες εξεγέρσεις, οι Τούρκοι ιστορικοί απλοποίησαν αυτή την αφήγηση κάνοντας λόγο για απείθαρχους Ελληνες που επαναστατούν κατά της οθωμανικής κυριαρχίας, πλήρως καθοδηγούμενοι από εξωτερικούς παράγοντες, κυρίως από τη Ρωσία.
Για τους Τούρκους, οι Οθωμανοί ήταν πιο δίκαιοι και ανεκτικοί προς τους μη μουσουλμάνους, άφηναν τους Ελληνες ελεύθερους να ασκούν τη θρησκεία τους και να ζουν ευτυχισμένοι υπό την οθωμανική κυριαρχία, την οποία και προτιμούσαν σε σχέση με κάποια άλλη ξένη κυριαρχία· όμως η υποδαύλιση της Ρωσίας οδήγησε τους Ελληνες στην ιδέα της ανεξαρτησίας το 1821.
Στην αφήγηση αυτή, οι Ελληνες που σπούδασαν στη Ρωσία παίζουν σημαντικό ρόλο: στη συνέχεια υπηρέτησαν στον ρωσικό στρατό και ίδρυσαν μια μυστική οργάνωση, την Εθνική Εταιρεία (είναι τόσο μεγάλη η πραγματολογική άγνοια, που οι Τούρκοι ιστορικοί μέχρι πολύ πρόσφατα συχνά μπέρδευαν τη Φιλική Εταιρεία με τη μεταγενέστερη Εθνική Εταιρεία).
Υποσχόμενη την ανεξαρτησία τους, η οργάνωση αυτή εξαπάτησε σταδιακά και άλλους Ελληνες, που ήταν ώς τότε πιστοί υπήκοοι των σουλτάνων.
Στην αφήγηση αυτή, οι Ελληνες, που ξαφνικά ύψωσαν τη σημαία της εξέγερσης ενώ ζούσαν ευτυχισμένοι υπό οθωμανική κυριαρχία, είναι ύπουλοι, επαναστάτες, αχάριστοι και άπιστοι.
Κατόρθωσαν να συνεχίσουν την εξέγερσή τους μόνο χάρη στην υποστήριξη των ευρωπαϊκών δυνάμεων και τελικά απέκτησαν την ανεξαρτησία τους χάρη σε εκείνες. «Μας χτύπησαν από πίσω», πιστεύουν οι Τούρκοι.
Βεβαίως, στη συμβατική τουρκική αφήγηση δεν αναφέρεται καμία μάχη στην οποία οι επαναστάτες να νίκησαν τους Οθωμανούς. Στη διάδοση και τη δημοφιλία μιας τέτοιας αφήγησης, ακόμη και σήμερα, σημαντικό ρόλο έπαιξε οπωσδήποτε το ζήτημα της Κύπρου, που ξύπνησε τα παλαιότερα στερεότυπα εναντίον των Ελλήνων, αλλά και τα δύο στρατιωτικά πραξικοπήματα, του 1971 και του 1980, που ανέκοψαν την πολιτιστική και επιστημονική εξέλιξη, σε μια εποχή ριζικών αλλαγών.
Τόσο οι χούντες όσο και οι κυβερνήσεις που τις διαδέχθηκαν υιοθέτησαν και προώθησαν την ιδεολογία της «ισλαμο-τουρκικής σύνθεσης», του «ισλαμο-τουρκικού» εθνικισμού, η οποία δοξάζει τον μαχητικό οθωμανικό και τουρκικό ηρωισμό απέναντι στους Ελληνες, που θεωρούνται λίγοι, αδύναμοι και πονηροί.
Ωστόσο, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 μια νεότερη γενιά ιστορικών, που αποφοιτά κυρίως από αμερικανικά πανεπιστήμια και γράφει στα αγγλικά, κομίζει νέες ερμηνείες και εισάγει νέες προοπτικές για την κατανόηση των κοινωνικοοικονομικών και πολιτικών συνθηκών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, συμβάλλοντας σημαντικά στη μελέτη της ανάδυσης των εθνών-κρατών στα Βαλκάνια, συμπεριλαμβανομένου και του ελληνικού κράτους.
Σε αντίθεση με την πλήρη αδιαφορία της συμβατικής τουρκικής αφήγησης για την Ελληνική Επανάσταση, οι Τούρκοι της επιστημονικής πρωτοπορίας του εξωτερικού μελετούν πλέον το 1821 ως καταλύτη εξελίξεων για την οθωμανική πολιτική σκέψη και ριζικών μετασχηματισμών της ίδιας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (Ilıcak 2011), αναθεωρώντας τη συμβατική αντίληψη μιας αυτοκρατορίας που βρισκόταν εκτός της Εποχής των Επαναστάσεων (Karabıçak 2020).
Χάρη στους νεότερους Τούρκους ιστορικούς, συχνά σε συνεργασία και με Ελληνες ιστορικούς, ξεκίνησε μια προσπάθεια να δημοσιευθούν έστω ορισμένες από τις πολλές και πλούσιες οθωμανικές πηγές για την Ελληνική Επανάσταση, κάτι που αποτελούσε επιστημονικό αίτημα ετών και στις δύο πλευρές του Αιγαίου.
Παρ’ όλα αυτά, στο εσωτερικό της τουρκικής κοινωνίας σήμερα, και μάλιστα στα χρόνια της καθολικής επικράτησης του ΑΚP και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, το κυρίαρχο πνεύμα στην προσέγγιση του οθωμανικού παρελθόντος από τους Τούρκους ιστορικούς εξακολουθεί να τελεί υπό την επίδραση μιας μονολιθικής τουρκικής εθνικιστικής αφήγησης, λόγω της πολιτικής και ιδεολογικής υποστήριξης από την κυρίαρχη πολιτική ελίτ.
Επομένως, στα δημοφιλή βιβλία Ιστορίας και στα σχολικά εγχειρίδια, στα μέσα ενημέρωσης, στις εφημερίδες και στα περιοδικά, η παλαιά ιστορική αφήγηση και οι αρχικές αντιλήψεις επιμένουν.
Και μολονότι τον τελευταίο καιρό έχουν γίνει προσπάθειες να αναδειχθούν οι νέες προοπτικές και οι διαφορετικές προσεγγίσεις, φαίνεται ότι η ουσιαστική αλλαγή της ιστοριογραφίας στην άλλη πλευρά του Αιγαίου θα αργήσει.
*Η κ. Ντιλέκ Οζκάν-Πανταζή είναι διδάκτωρ του ΕΚΠΑ και μεταδιδακτορική ερευνήτρια στο Cyprus Institute.
*O κ. Ηλίας Κολοβός είναι καθηγητής Οθωμανικής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Κρήτης.
- Ρωμιός < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική Ρωμαῖος (πολίτης του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, του Βυζαντίου), < ελληνιστική κοινή Ῥωμαῖος (πολίτης του Ρωμαϊκού κράτους) < λατινική Romanus, Ῥώμη Roma[1]
Αρβελέρ: Να σταματήσουμε να λέμε ότι είμαστε Έλληνες!
theologos vasiliadis
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου