1821-Ο μισητός, βδελυρός Ασημάκης προδίδει τους πάντες της Φιλικής Εταιρείας από Ρόδο, Αλεξάνδρεια, Βλαχία μέχρι και την Πόλη

1821-Ο μισητός, βδελυρός Ασημάκης προδίδει τους πάντες της Φιλικής Εταιρείας από Ρόδο, Αλεξάνδρεια, Βλαχία μέχρι και την Πόλη

Ο έρωτάς του με μια χανούμισσα Ροδίτισσα…

Η Σμαράγδη Πελαΐτη πέθανε ένα δείλι του φθινοπώρου 1830.

Ο Ασημάκης Θεοδώρου που γεννήθηκε στα 1780, με εντολή του ίδιου του σουλτάνου αποκεφαλίστηκε. Δεν τον σκότωσαν στην Πόλη άνθρωποι της Φιλικής Εταιρείας, όπως γράφουν οι συγγραφείς που αναφέρονται στο βίο και πολιτεία του στη Ρόδο· απλώς ακολούθησαν το μύθο και την παράδοση.

 

Πάντως, ο μύθος μας πληροφορεί ακόμη ότι τον πρώτο καιρό της παραμονής του στη Ρόδο έπεσε στα δίκτυα του μια νεαρή χανούμισσα, η Εμινέ, κόρη του λουτράρη της Αγιάς Αναστασιάς⁽¹⁾. Ο Ασημάκης κυριολεκτικά «καννίρισε⁽²⁾». Εκείνη ανταποκρίθηκε-συναντιούνταν πίσω από τα λουτρά- αλλά κάποια στιγμή τους είδε μάτι, το είπε στον πατέρα της και άρχισαν τα… παρατράγουδα.

 

…ένα βράδυ ο πατέρας της, τους… έπιασε. 

 

Η Εμινέ που αντιλήφθηκε εγκαίρως την παρουσία του πατέρα της, το ψιθυρίζει στ’ αυτί τα’ αγαπημένου της, εκείνος κατά τον Βρόντη-ο μύθος βλέπετε- «ως άνανδρος κατακτητής αντί να σταθή και να υποστηρίξη την νέαν, πήδησε αμέσως σαν αγριόγατος τον μαντρότοιχο του λουτρού. Από ’κει βγήκε στο δρόμο που τραβούσε κατά το Καρβουνόχαρο⁽³⁾-Αγία Αναστασία…

 

…Η συμπεριφορά του αυτή σκανδάλισε πολύ τους Τούρκους του Κάστρου, σαν έμαθαν τα διατρέξαντα, και ένα βράδυ πήγαν στο δωμάτιό του, να τον ξεβγάλουν. Εξάπαντος δε θα τον έτρωγε το σκοτάδι, αν δεν επενέβαινε ο βαλής της Ρόδου Γιουσούφ βέης, που καταπράυνε την οργή των αγάδων, λέγοντας τους πως είναι «δικός τους άνθρωπος», έμπιστος…

 

Στην Αίγυπτο

 
Ο Αμβρόσιος Φραντζής⁽⁴⁾ στον πρώτο τόμο της Ιστορίας⁽⁵⁾ του, που εκδόθηκε το 1839⁽⁶⁾, και στις σελίδες 258-259⁽⁷⁾, γράφει για τον Ασημάκη:
«Κατά την εποχήν εκείνην η δυστυχία παρησείξεν εις το μέσον και τινα Ασημάκην ονόματι, Πελοποννήσιον εκ Ζατούνης ορμώμενον, όστις επιβουλευόμενος τους συμπατριώτας του, και καταδιωκόμενος υπ’ αυτών είχε καταφύγει εις την Αλεξάνδρειαν διαμείνας παρά τω Μεχμέτ Αλή⁽⁸⁾ ικανόν καιρόν, κακείθεν δε μεταβάς εις την Κωνσταντινούπολιν, μυηθείς τα της εταιρείας, ολέθριος ων, ασυνείδητος, και αιμοχαρής, εδράξατο ως έρμαιον τον καιρόν διά να συνεργήση, ώστε ει δυνατόν, να κατασφαγή όλον το έθνος, αυτός δε δια του τρόπου τούτου να συστηθή πιστός και ειλικρινής εις τους Τούρκους, πολύ δε μάλλον εις τον Χαλέτ Εφέντην⁽⁹⁾, Πρόεδρον όντα του Τουρκικού Υπουργείου, όστις επεθύμει ουχ ήττον την επαύξησιν των ταραχών διά να αποφύγη τας προσβολάς των αντιπολιτευομένων αυτώ· καθότι μη θελόντων των άλλων, επιμένων αυτός είχε κατορθώσει να δοθή η Ηγεμονία της Μολδαυΐας⁽¹⁰⁾ εις τον Μ. Σούτζον, όπου επί της Υγεμονείας τούτου επήγασε τελευταίον και η της Δακίας⁽¹¹⁾ αποστασία.

 

Αυτός όθεν ο θεοστυγέστατος⁽¹²⁾ Ασημάκης, γνωρίζων τα γράμματα⁽¹³⁾ της Φιλικής Εταιρείας και αναγιγνώσκων αυτά, κατήντησε να διαβάλη ως Εταιριστής και συνένοχος όλους όσους αυτός ήθελεν, ώστε κατεσφάγησαν πολλοί εκ των Φαναριωτών, και εξ άλλων διαφόρων τάξεων άνθρωποι· αλλά τελευταίον και αυτός δεν διέφυγε την αγχόνην, καθότι οι Πελοποννήσιοι μαθόντες τας οποίας έπραξε προδοσίας, και μη υποφέροντες να πηγάζωσιν αυτά εκ Πελοποννησίου, ενήργησαν ώστε εγράφησαν προσπεποιημένα προς αυτόν γράμματα, ότι δηλαδή συνεννοείτο μετά των Πελοποννησίων, τα οποία σταλέντα επίτηδες, τα παρέλαβεν η εξουσία, ήτις και αληθή νομίσασα τα γεγραμμένα, εφυλάκισεν αυτόν εν τη φυλακή του Μποστάντζήμπαση (τον φούρνον) και κακήν κακώς απήλθε τελευταίον και αυτός όπου έδει. Μετά δε την απαγχόνισιν του Πατριάρχου Γρηγορίου⁽¹⁴⁾ και των λοιπών…» και συνεχίζει…

 

Ένας άλλος οπλαρχηγός και πολιτικός, ο Κανέλλος Δεληγιάννης⁽¹⁵⁾γράφει για τον Ασημάκη Θεοδώρου στα Απομνημονεύματά ότι «…επωρώθη την καρδίαν, κατετυφλώθη και επρόδωσεν ολόκληρον το έθνος…».

Επίσης χαρακτηριστικά είναι αυτά που γράφονται στα «Σωζόμενα Φιλολογικά συγγράμματα⁽¹⁶⁾ του Κωνσταντίνου Πρεσβυτέρου και Οικονόμου του εξ Οικονομικών και στις σελίδες 371 και 372.

 

Απομνημονεύματα

 
Ο Ασημάκης άφησε διαθήκη και εξομολογήσεις, γραμμένες στις φυλακές του Φούρνου του Βοστανζίμπαση⁽¹⁷⁾ λίγο πριν θανατωθεί μαζί με το σχέδιο που έκανε με υπόδειξη του σουλτάνου και το υπέβαλε σ’ αυτόν για την «υποζύγωσιν πάλιν της Ελλάδος». Αυτά τα έγραψε, επειδή δεν είχε χαρτί, στο λευκό περιθώριο κάθε σελίδας του βιβλίου του Φραγκίσκου Σοαβίου «Περί Ηθικής⁽¹⁸⁾».

 

Για τα συμβαίνοντα την εποχή εκείνη στη Βασιλεύουσα σημαντική «κατασκοπική» δράση είχε, στο πλαίσιο της Φιλικής Εταιρίας, η Κωνσταντινοπολίτισσα Μαριγώ Ζαραφοπούλα, η οποία, μετά την προδοσία του Φιλικού Ασημάκη Θεοδώρου, που έδωσε μυστικά για την επικείμενη επανάσταση στους Τούρκους, ανέλαβε να μαθαίνει πληροφορίες γύρω από τον Θεοδώρου και να ενημερώνει σχετικά τους Φιλικούς. Όταν η δράση της έγινε γνωστή, συνελήφθη, φυλακίστηκε και εξορίστηκε. Δε σταμάτησε, όμως, εκεί το έργο της. Βοήθησε τους γιους του Πετρόμπεη. Μαυρομιχάλη να δραπετεύσουν, όσο ήταν κρατούμενοι σε Οθωμανικές φυλακές.

 

Η Μαριγώ γεννήθηκε στα Ταταύλα της Κωνσταντινούπολης και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία στις αρχές του 1821. Έγινε μία από τις ικανότερες κατασκόπους του Αγώνα
Όταν αποκαλύφθηκε η συμμετοχή της στη Φιλική Εταιρεία, γνώρισε διώξεις και κατέφυγε στην Πελοπόννησο. Εκεί, ο Κολοκοτρώνης μαζί με τον Υψηλάντη της ανέθεσαν να κατασκοπεύσει στην Τριπολιτσά και το Ναύπλιο. Πριν ακόμη η Επανάσταση ολοκληρωθεί, ερωτεύτηκε και παντρεύτηκε τον αξιωματικό Γεώργιο ή Θεόδωρο Στεφάνου, ο οποίος σκοτώθηκε στη μάχη-απέκτησε μαζί του δύο παιδιά. Η ίδια, έφυγε από τη ζωή το 1865, άπορη και αβοήθητη. Δεν πήρε ποτέ σύνταξη⁽¹⁹⁾.

 

Στη Βασιλεύουσα

 
Ο Ασημάκης, όπως είδαμε⁽²⁰⁾, είναι αυτός που πρόδωσε στο σουλτάνο ότι «η έκρηξη της Ελληνικής Επανάστασης δε θα αργήσει και ότι σκοπός της ήταν η καταστροφή του τουρκικού στόλου και η κατάληψη της Κωνσταντινούπολης. Επίσης, γνωστοποιήθηκε η συμμετοχή πολλών επιφανών Φαναριωτών στην προετοιμασία του απελευθερωτικού κινήματος. Παράλληλα, ξεκίνησαν να διαδίδονται διάφορες φήμες, ότι κάποια σπίτια είχαν γίνει αποθήκες όπλων, ότι κάτω από τα δημόσια και σουλτανικά κτίρια είχαν φτιαχτεί υπόνομοι, ότι πρόκειται να δολοφονηθεί ο σουλτάνος και άλλοι Τούρκοι αξιωματούχοι.

 

Ο σουλτάνος Μαχμούτ⁽²¹⁾, έκπληκτος από τις αποκαλύψεις, αναλαμβάνει γρήγορα δράση. Κηρύσσει την επικράτειά του σε κατάσταση πολιορκίας, ξεκινάει ελέγχους σε σπίτια με σκοπό τον αφοπλισμό των Ελλήνων, ενισχύει την ένοπλη φύλαξη της πρωτεύουσας, σε στεριά και θάλασσα, και ανακοινώνει στους πρέσβεις ότι θα γίνεται έλεγχος σε όλα τα καράβια που περνούν από το Βόσπορο, για να μη διαφύγουν μέσω αυτών οι Έλληνες».

 

Στο μεταξύ έφτασαν στη Βλαχία οι πληροφορίες για την προδοσία του μυστικού από τον φιλικό Ασημάκη Θεοδώρου και δημιουργήθηκαν φόβοι ότι θα ακολουθούσαν βαριά αντίποινα των Τούρκων κατά των Ελλήνων. Ταυτόχρονα, το μυστικό διέρρευσε και στο Ιάσιο όπου ακόμα και μικρά παιδιά το εγνώριζαν. Έτσι αποφασίστηκε η κήρυξη της Επανάστασης χωρίς αναβολή.

 

Ο ιστορικός Αλέξανδρος Ι. Δεσποτόπουλος⁽²²⁾ θεωρεί ότι η τελική απόφαση για την Επανάσταση ελήφθη στο Κισνόβιο, πρωτεύουσα της Βεσσαραβίας, την 16 Φεβρουαρίου 1821, όπως προκύπτει από συγκαλυμμένο μήνυμα που έστειλε ο Υψηλάντης στον Εμμ. Ξάνθο την ίδια ημέρα. Έτσι, φόβοι ότι οι οθωμανικές αρχές είχαν έλθει σε γνώση των επαναστατικών σχεδίων, υποχρέωσαν τον Υψηλάντη να μη μεταβεί στη Μάνη, αλλά να αλλάξει το αρχικό σχέδιο και να ξεκινήσει ο ίδιος την επανάσταση στη Μολδοβλαχία.

 

Ο Παπαφλέσσας ήταν στην Πελοπόννησο από τα μέσα του Δεκεμβρίου, αλλά ο Υψηλάντης, μέσα Φεβρουαρίου, βρισκόταν ακόμα στο Κισνόβιο της Βεσσαραβίας (Νότια Ρωσία). Στις 11 Φεβρουαρίου, ειδοποιήθηκε πως ο φιλικός Δημήτριος Ύπατρος σκοτώθηκε στη Νάουσα και πως τα έγγραφα που κουβαλούσε μαζί του, στάλθηκαν στην Πόλη. Στις 13, ο Υψηλάντης έδωσε διαταγή να χτυπηθούν οι Τούρκοι στο Γαλάτσι της Ρουμανίας, ώστε να ενισχυθεί ο Βλαδιμιρέσκου⁽²³⁾ που είχε επαναστατήσει τη Μολδοβλαχία με τη βοήθεια των Φιλικών, από τις 17 Ιανουαρίου.

 

Η Επανάσταση

 
Στις 14 ή 15 Φεβρουαρίου, μια νέα ειδοποίηση επέσπευσε τα πράγματα: Ο φιλικός Ασημάκης Θεοδώρου είχε προδώσει πια τα μυστικά στους Τούρκους. Ο Υψηλάντης συγκάλεσε αμέσως σύσκεψη που πραγματοποιήθηκε στο Κισνόβιο, στις 16 Φεβρουαρίου 1821.

 

Στη σύσκεψη έγινε ανασκόπηση της κατάστασης. Ήταν αδύνατο να ειδοποιηθούν όλοι οι φιλικοί ανά την Ελλάδα και τα Βαλκάνια. Αποφασίστηκε να επισπευσθούν όλα. Η πυρπόληση του στόλου και η μετάβαση του Υψηλάντη στην Πελοπόννησο εγκαταλείφθηκαν. Η επανάσταση θα ξεκινούσε από τη Μολδαβία, στις 27 Φεβρουαρίου, Κυριακή της Ορθοδοξίας. Κηρύχτηκε τρεις μέρες νωρίτερα, στις 24 του μήνα.

 

Αλλά ας γυρίσουμε στον προηγούμενο αιώνα, στη γέννηση, (1780) του Ασημάκη. Καταγόταν από τη Ζάτουνα της Αρκαδίας. Πριν την Επανάσταση ήταν γραμματικός του Ισμαήλ Πασίμπεη. Όταν ο Βελή πασάς απομακρύνθηκε από τη διοίκηση της Πελοποννήσου, ο Θεοδώρου πήγε στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου και από εκεί στην Κωνσταντινούπολη, όπου και μυήθηκε στη Φιλική Εταιρεία. Αργότερα, πήγε στην Οδησσό και ζήτησε από τα εκεί μέλη της Εταιρείας ένα χρηματικό ποσό που δεν του δόθηκε. Επέστρεψε στην Κωνσταντινούπολη και πρόδωσε στον ευνοούμενο του σουλτάνου Χαλέτ Εφέντη τα μυστικά της Εταιρείας και τα σχέδιά της για κατάληψη του οθωμανικού στόλου και αιχμαλωσία του σουλτάνου (αρχές του 1821). 

Πότε έφτασε στη Ρόδο; 

Πριν την Αλεξάνδρεια; 

Μετά;

 

Σε άλλο σημείωμα αναφέρεται ότι Ο Ασημάκης ήταν γραμματέας του Πασίμπεη και μετά την εκδίωξη του Βελή πασά από την Πελοπόννησο, πήγε στην Αλεξάνδρεια. Εκεί κατασκόπευε τον Μοχάμεντ Άλι. Όταν αποκαλύφθηκε ο ρόλος του ειδοποιήθηκε έγκαιρα και κατόρθωσε να διαφύγει. Μετά από πολλές περιπέτειες έφτασε στην Κωνσταντινούπολη, όπου κατηχήθηκε στη Φιλική Εταιρεία, την εποχή ακριβώς που είχε ανακηρυχθεί γενικός αρχηγός ο Αλέξανδρος Υψηλάντης και προετοιμαζόταν το κίνημα στις παραδουνάβιες ηγεμονίες.

 

Ο Θεοδώρου που φαίνεται ότι ήταν καιροσκόπος, μετέβη στην Οδησσό, ελπίζοντας να επωφεληθεί από την κατάσταση. Εκεί όμως κίνησε τη δυσπιστία των Εταίρων, που του συμπεριφέρθηκαν με αδιαφορία. Επειδή μάλιστα αρνήθηκαν να του δώσουν χρήματα τα οποία τους ζήτησε, πρόδωσε στον Χαλέτ εφέντη όλα όσα γνώριζε για την Φιλική Εταιρεία και τα σχέδιά της για την ανατίναξη των ανακτόρων της Πόλης και τον εμπρησμό ή την κατάληψη του στόλου. Οι Φιλικοί, που πληροφορήθηκαν τη στάση του, επιχείρησαν ανεπιτυχώς να τον δολοφονήσουν…

 

ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ

 
1. Τα λουτρά της Αγιάς Αναστασιάς χρησιμοποιούνταν μόνο για γυναίκες, Υπήρχε περίπτωση να κάνουν το λουτρό τους και άντρες, μόνο μια φορά τη βδομάδα. Έμεναν ανοικτά μέχρι τη δεκαετία του 1950.
2. Αλληθώρισε.
3. Έτσι το γράφει.

4. Αμβρόσιος Φραντζής κατά κόσμον Ανδρόνικος Φρατζής κληρικός, ιστορικός πολιτικός και αγωνιστής της Επαναστάσεως 1821. Γεννήθηκε στο Μεσογγρούγι Αχαΐας το 1778 και πέθανε στην Αθήνα το 1851. Μέλος της Φιλικής Εταιρείας, είναι ο πρώτος ιστορικός της Επαναστάσεως του 1821.

5. «Επιτομή της Ιστορίας της αναγεννηθείσης Ελλάδος-αρχομένη από του έτους 1715 και λήγουσα το 1835, διηρημένη εις τόμους τέσσαρας, συγγραφείσα παρά Αμβροσίου Φραντζή Πρωτοσυγκέλλου της πρώην Χριστιανουπόλεως επαρχίας (Αρκαδίας) και εκδοθείσα παρ’ αυτού προς χρήσιν των Ελλήνων Προσφωνηθείσα δε τω Μεγαλειωτάτω Βασιλεί της Ελλάδος Όθωνι τω Α’».

6. Εκδόθηκε στην Αθήνα «εκ της Τυπογραφίας η Βικτώρια του Κωνστ. Καστόρχη και Συντροφίας». Ο Τρίτος τόμος εκδόθηκε στο Τυπογραφείο Κ. Ράλλη το 1841.
7. Από λάθος του Τυπογράφου οι σελίδες έχουν την αρίθμηση 158-159.

8. Μεχμέτ Αλή Μωχάμετ-Αλή Πασάς-Μουχάμμαντ Άλι, Γεννήθηκε στην Καβάλα το έτος Εγίρας 1184 που αντιστοιχεί στα 1770-1771 και πέθανε στην Αλεξάνδρεια το 1849. Βαλής της Αιγύπτου.

9. Μεχμέτ Σαΐτ Χαλέτ εφέντης, απλός γραφιάς υπό τον σφραγιδοφύλακα του υπουργείου Εξωτερικών, με την πάροδο του χρόνου έφτασε να διοριστεί στην αυλή του σουλτάνου. Ο Χαλέτ εφέντης με την Επανάσταση του 1821 ενέπνευσε τον σουλτάνο να εκδώσει διαταγή για την εξόντωση όλων των Ελλήνων της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Από το βιβλίο του Ι. Αρτόπουλου «SAFRANBOLU THROUGH HISTORY».

10. Μολδαβία χώρα μεταξύ Ρουμανίας και Ουκρανίας. Το 1812 προσαρτήθηκε στη Ρωσία και ονομάστηκε Βεσσαραβία. Κατοικούνταν από Δάκες.
11. Δακία Η περιοχή βόρεια του Αίμου με κέντρο τα Καρπάθια όρη.
12. Βδελυρός, μισητός.

13. Το Μυστικό Κώδικα.
14. Σ’ αυτές τις φυλακές βασανίστηκε ο Πατριάρχης.
15. Γεννήθηκε στα Λαγκάδια Γορτυνίας το 1780 και πέθανε το 1862, στην Αθήνα.
16. Κυκλοφόρησαν το έτος 1871 από το Τυπογραφείο των Τεχνών Ανδρ. Κορομηλά.

17. Έτσι το γράφει.
18. Εκδόθηκαν σε μετάφραση του Κωνσταντίνου Οικονόμου, στη Βενετία, το 1816 και περιλαμβάνουν 25 διηγήματα.
19. Για την προσφορά της στον Αγώνα, λίγα είναι γνωστά. Σημαντικοί οπλαρχηγοί, όμως, και ανάμεσά τους ο Νικηταράς και ο Γενναίος Κολοκοτρώνης, την έχουν πιστοποιήσει.

20. Γίνεται συρραφή των γεγονότων από γραφόμενα της εποχής.
21. Μαχμούτ, γεννήθηκε στο Τοπ-Καπί, στις 20 Ιουλίου 1785 και πέθανε στην Πόλη την 1η Ιουλίου 1839. Είναι ο υπ’ αριθμόν 30ός σουλτάνος . Το πλήρες όνομά του, Μαχμούτ Μπιν Αμπντούλ Χαμίτ.
22. Αλέξανδρος Δεσποτόπουλος, ιστορικός, καθηγητής πανεπιστημίου (1913-2004).
23. Τούντορ Βλαδιμιρέσκου, Ρουμάνος επαναστάτης (1780-1.6.1821).

Το λιμάνι της Ρόδου τα πρώτα χρόνια του 20ού αιώνα

 

 

Αλέξανδρος Υψηλάντης

 

 

Η πόλη της Ρόδου λίγο πριν την Επανάσταση

 

 

Μεχμέτ Αλή Μωχάμετ-Αλή Πασάς- Μουχάμμαντ Άλι, βαλής της Αιγύπτου

 

 

Μαριγώ Ζαραφοπούλα

 

 

Η προτομή του Αναστασίου Βρόντη στο Νεκροταφείο του Αγίου Δημητρίου

 

 

Αμβρόσιος Φραντζής, ιστορικός, αγωνιστής του 1821

 

 

Κανέλλος Δεληγιάννης

 

 

Αγία Αναστασία-το σημείο όπου υπάρχει το Στάδιο «Διαγόρας». 

Τότε ήταν μέρος του Νεκροταφείου των πεσόντων Τούρκων στις μάχες του 1522. 

Στο κέντρο διακρίνονται τα Λουτρά

 

 

Τα Σωζόμενα Φιλολογικά Συγγράμματα

 

 

Ηθικά Διηγήματα του Φραγκίσκου Σόαβιου, 1816. Στα περιθώρια του βιβλίου έγραψε το προδότης Ασημάκης

PDF FILES

Τα σωζόμενα φιλολογικά συγγράμματα Κωνσταντίνου Πρεσβυτέρου και Οικονόμου του εξ Οικονόμων

 Ηθικά διηγήματα του Φραγκίσκου Σοαβιου

 

 

 

 

 

https://www.rodiaki.gr/ 

 

 

 

 

 

Ρωμιός < (κληρονομημένο) μεσαιωνική ελληνική Ρωμαῖος (πολίτης του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους, του Βυζαντίου), < ελληνιστική κοινή Ῥωμαῖος (πολίτης του Ρωμαϊκού κράτους) < λατινική Romanus, Ῥώμη Roma^[1]

 

 

 

 

 

Εγώ είμαι ρωμιός 

 

 

 

Αρβελέρ: Να σταματήσουμε να λέμε ότι είμαστε Έλληνες! 

 

 

 

 

 

 

 

theologos vasiliadis