Το DNA των «Ελλήνων»
Η έκφραση «το DNA των Ελλήνων» και η εννοιολογικά ταυτόσημη, «το ελληνικό DNA», ανήκουν στο χώρο της πολιτικής ιδεολογίας. Αποτελούν νέες ψηφίδες στο παζλ του ελληνικού εθνικού μύθου, που αντικαθιστούν παλαιότερες για «το αίμα των Ελλήνων» ή το «ελληνικό αίμα». Όπως έχω υποστηρίξει και αλλού, η έννοια των «Ελλήνων», όταν αναφερόμαστε στη σύγχρονη εποχή και όχι στην αρχαιότητα, προσδιορίζει τη συνείδηση όσων ανήκουν στην ιδεολογική-πολιτική κοινότητα του ελληνικού έθνους (δημιούργημα του 19ου αιώνα) και όχι την πολιτισμική-γλωσσική καταγωγή των προγόνων τους (Ρωμιών, Αρβανιτών, Βλάχων κ.ά.).
Η επιστήμη της Γενετικής εδώ και μερικά χρόνια έχει καταλήξει στο συμπέρασμα πως το μιτοχονδριακό DNA (mtDNA) και το χρωμόσωμα Y (Y-Chromosome ή Y-DNA) μας συνδέουν, με ευανάγνωστο τρόπο, με τους προγόνους μας. Το μεν μιτοχονδριακό DNA περνάει από μητέρα στην κόρη και στο γιο, αλλά μεταβιβάζεται στην επόμενη γενιά μόνο από την κόρη. Το δε χρωμόσωμα Y περνάει μόνο από τον πατέρα στο γιο. Έτσι ένας άντρας έχει το ίδιο χρωμόσωμα Υ με τον πατέρα του, τον πατέρα του πατέρα του κ.ο.κ. Έχει επίσης το ίδιο μιτοχονδριακό DNA με τη μητέρα του, τη μητέρα της μητέρας του κ.ο.κ. Μια γυναίκα έχει το ίδιο μιτοχονδριακό DNA με τη μητέρα της, τη μητέρα της μητέρας της κ.ο.κ. Αν θέλει όμως να μάθει τη γραμμή της καταγωγής της από την πλευρά του πατέρα της, μπορεί να το μάθει μόνο από το χρωμόσωμα Y του αδελφού της ή εκείνο του ξαδέρφου της (: του γιου, του αδελφού του πατέρας της), καθώς η ίδια δεν διαθέτει τέτοιο. Αυτές είναι γενετικά οι δύο γραμμές, από την πλευρά του πατέρα (Paternal Ancestry) και από την πλευρά της μητέρας (Maternal Ancestry), που μας οδηγούν πίσω, στους προγόνους ενός προϊστορικού παρελθόντος. Το ανθρώπινο μιτοχονδριακό DNA και το χρωμόσωμα Υ, διακρίνονται σε απλοομάδες (haplogroups), που έχουν προκύψει από λίγες μεταλλάξεις, που πραγματοποιήθηκαν στο πέρασμα των χιλιετιών. Οι απλοομάδες αυτές ορίζονται από κύρια γράμματα του λατινικού αλφαβήτου (και υποδιαιρούνται προσέτι με πρόσθετους αριθμούς και μικρά λατινικά γράμματα). Οι γενετιστές έχουν μέχρι σήμερα εξετάσει, μικρά ή μεγάλα, δείγματα του πληθυσμού χωρών ή επιμέρους γεωγραφικών περιοχών, χωρίς συνήθως περεταίρω διευκρινίσεις, ως προς την προ-εθνική πολιτισμική και γλωσσική κληρονομιά αυτών των πληθυσμών.
Τα πιο ενημερωμένα συγκεντρωτικά στοιχεία για την κατανομή του πληθυσμού στις χώρες της Ευρώπης, που βρήκα, όσον αφορά τις απλοομάδες MtDNA και Y-DNA, υπάρχουν στη σελίδα Γενετικής της eupedia.com. Ανάμεσα σε αυτά τα στοιχεία, υπάρχουν και οι πληροφορίες για την Ελλάδα. Το δείγμα του πληθυσμού από την Ελλάδα, που εξετάστηκε ως προς το MtDNA, ήταν 996 άτομα. Η κατανομή αυτού του δείγματος σε απλοομάδες, ως ποσοστό % ήταν:
Όπως φαίνεται, μητρογραμμικά η μεγάλη πλειοψηφία των ατόμων από την Ελλάδα, δηλαδή το 40,5%, ανήκει στην απλοομάδα H. Πρόκειται για την πιο διαδεδομένη απλοομάδα MtDNA στην Ευρώπη. Τα μεγαλύτερα ποσοστά παρατηρούνται στην Ουαλία (59,8%), σε ορισμένες περιοχές της Ισπανίας (τη Γαλικία 58,5%, την Αστούρια 54,1% και τη Χώρα των Βάσκων 49%), την Αλβανία (47,9%), την Ελβετία (47,9%), τη Δανία (47,3%), τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (45,8%), την Εσθονία (45,8%) και τη Νορβηγία (45,7%). Τα μικρότερα ποσοστά στην Ευρώπη τα συναντάμε στην Κύπρο (30,7%), τη Φιλανδία (36,3%), την Κανταβρία της Ισπανίας (37,6%) και την Ισλανδία (37,7%). Η απλοομάδα H υπάρχει ακόμα στην Βόρεια Αφρική (όπως στην Αλγερία 31,3%, το Μαρόκο 28,1% και την Τυνησία 28,2%) και τη Δυτική Ασία (με σημαντικά ποσοστά 20-30% σε περιοχές της Ρωσίας και 30,8% στην Τουρκία). Η μετάλλαξη που καθορίζει την απλοομάδα H, πραγματοποιήθηκε τουλάχιστον πριν από 20.000 χρόνια. Η απλοομάδα H υπάρχει στην Ευρώπη, τη Βόρεια Αφρική και τη Δυτική Ασία. Η δεύτερη σε μέγεθος απλοομάδα MtDNA στην Ελλάδα, με ποσοστό 9,5% (και με μεγάλη διαφορά μεγέθους από την H) είναι η J. Υπολογίζεται ότι η μετάλλαξη που καθορίζει αυτή την απλοομάδα, πραγματοποιήθηκε περίπου πριν από 45.000 χρόνια. Τα μεγαλύτερα ποσοστά του mtDNA J βρίσκονται στην Βόρεια Οσετία της Ρωσίας (16,1%), στην Αραγονία της Ισπανίας (15,8%), στην Ουαλία (15,3%), στο Κουρδιστάν (14,8%), στην Ισλανδία (13,7%), στη Δανία (13,4%), στο Ιράκ (13,2%). Τα μικρότερα ποσοστά βρίσκονται σε περιοχές της Ρωσίας (1-3%), στη Γεωργία (3,1%) και στην Κανταβρία της Ισπανίας (3,7%). Το ποσοστό στην Κύπρο είναι στο 5,1%. Σχετικά με τις μικρότερες απλοομάδες mtDNA, που υπάρχουν στην Ελλάδα, σημειώνουμε τα εξής: Η μετάλλαξη που καθορίζει την απλοομάδα T συνέβη περίπου πριν 29.000 χρόνια. Η διάσπαση της σε Τ1 και Τ2 πραγματοποιήθηκε περίπου πριν 21.000 χρόνια. Η μετάλλαξη που καθορίζει την απλοομάδα U συνέβη περίπου πριν 55.000 χρόνια. Η διάσπαση της U4 υπολογίζεται ότι έγινε πριν 24.000 και της U5 πριν 30.000 χρόνια. Η μετάλλαξη που καθορίζει την απλοομάδα Κ συνέβη περίπου πριν 12.000 χρόνια, της X πριν 30.000, της HV πριν 25.000 και της W πριν 24.000 χρόνια. Η μετάλλαξη που καθορίζει την απλοομάδα HV0 συνέβη περίπου πριν 19.000 χρόνια, και της V πριν 12.000 χρόνια. Τέλος, η απλοομάδα L (στην οποία ανήκει η «Εύα» των γενετιστών) και έχει ηλικία τουλάχιστον 100.000 ετών, αντιπροσωπεύεται στην Ελλάδα μόνο σε ποσοστό 0,1%.
Στρογγυλοποιώντας τους αριθμούς στον ακέραιο, ο συγκριτικός πίνακας με τις απλοομάδες mtDNA, για 78 χώρες και περιοχές (συν την Ελλάδα), παίρνει την εξής μορφή: Συγκριτικός πίνακας με τις απλοομάδες mtDNA, για 79 χώρες και περιοχές
Στην πρώτη στήλη, που προστέθηκε από μένα, εμφανίζεται ο βαθμός σχετικής απόκλισης, των χωρών / περιοχών, από την Ελλάδα, συνυπολογίζοντας όλες τις απλοομάδες. Στην τελευταία στήλη υπάρχει ο αριθμός των ατόμων που εξετάστηκαν. Με βάση αυτό τον πίνακα, φαίνεται ότι τα άτομα που εξετάστηκαν από την Ελλάδα είχαν μεγαλύτερη MtDNA συγγένεια, κατά σειρά, με αυτά που εξετάστηκαν από την Ιταλία, την Τσεχία, τη Βουλγαρία, τη Βουλγαρία, τη Ρωσία, την Αλβανία, τη Σλοβενία, τη Ρουμανία, τη Γερμανία, τη Σκωτία.
Το δείγμα του πληθυσμού από την Ελλάδα, που εξετάστηκε ως προς το Y-DNA, ήταν περισσότερα από 1.000 άτομα. Η κατανομή αυτού του δείγματος σε απλοομάδες, ως ποσοστό % ήταν:
Πατρογραμμικά, το μεγαλύτερο ποσοστό των αρρένων στην Ελλάδα, δηλαδή το 23%, ανήκει στην απλοομάδα J2 (ή J-M172). Η απλοομάδα αυτή υπολογίζεται ότι εμφανίστηκε το λιγότερο πριν από 12.000 χρόνια. Τα μεγαλύτερα ποσοστά της βρίσκονται στην Ινγκουσετία της Ρωσίας (88,8%) και στην Τσετσενία (55,2). Το υψηλότερο ποσοστό στην Ευρώπη, το βρίσκουμε στην Κύπρο (37%) και μετά στην Κρήτη (34%). Η δεύτερη σε μέγεθος απλοομάδα Υ-DNA στην Ελλάδα, κοντά στην προηγούμενη, είναι η E1b1b με ποσοστό 21% Υπολογίζεται ότι η μετάλλαξη που καθορίζει αυτή την απλοομάδα, πραγματοποιήθηκε περίπου πριν από 26.000 χρόνια. Η απλοομάδα αυτή βρίσκεται σε υψηλά ποσοστά σε χώρες της Βόρειας Αφρικής, όπως το Μαρόκο (80%), τη Σομαλία (80%), την Τυνησία (70%), την Αλγερία (60%) και την Αίγυπτο (40%). Στην Ευρώπη τα υψηλότερα ποσοστά βρίσκονται στο Κόσοβο (47,5%), την Κεντρική Ελλάδα (29,5), την Αλβανία (27,5) και το Μαυροβούνιο (27%). Η απλοομάδα R1b βρίσκεται τρίτη στην κατάταξη με 15,5%. Είναι η πιο διαδεδομένη απλοομάδα στη Δυτική Ευρώπη. Στη χώρα των Βάσκων φτάνει το 85%, στην Ουαλία το 83,5%, στην Καταλονία το 82,5%, στην Ιρλανδία το 80%. Αμέσως μετά βρίσκεται η απλοομάδα R1a, με 11,5%. Τόσο αυτή, όσο και η R1b, προέρχονται από την R*, η οποία εμφανίστηκε πριν 24.000 περίπου χρόνια. Το ποσοστό του R1a είναι ιδιαίτερα μεγάλο στις σλαβικές και τις βαλτικές χώρες: Πολωνία (57,5%), Λευκορωσία (51%), Ρωσία (46%), Ουκρανία (45%), Σλοβακία (41,5%), Λετονία (40%), Σλοβενία (38%), Λιθουανία (38%). Η απλοομάδα I2*/ I2a είναι η πέμπτη σε μέγεθος στην Ελλάδα, με ποσοστό 9,5%. Στη Βόρεια Ελλάδα το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στο 16%. Στη Βοσνία-Ερζεγοβίνη φτάνει το 56-71%. Στη Σαρδηνία βρίσκουμε ένα 37,5%, στην Κροατία 37% και στη Σερβία 33%. Η απλοομάδα αυτή έχει ηλικία 12.000 ετών. Στην Ελλάδα υπάρχουν πέντε ακόμα απλοομάδες Y-DNA με μικρά ποσοστά.
Στρογγυλοποιώντας τους αριθμούς στον ακέραιο, ο συγκριτικός πίνακας με τις απλοομάδες Y-DNA, για 92 χώρες και περιοχές (για την Ελλάδα αναφέρονται χωριστά πέντε γεωγραφικά διαμερίσματα), έχει ως εξής:
Συγκριτικός πίνακας με τις απλοομάδες Y-DNA, για 92 χώρες και περιοχές (για την Ελλάδα αναφέρονται χωριστά πέντε γεωγραφικά διαμερίσματα)
Στην πρώτη στήλη και αυτού του πίνακα, που έχει προστεθεί από μένα, εμφανίζεται ο βαθμός της σχετικής απόκλισης των χωρών / περιοχών, από την Ελλάδα, συνυπολογίζοντας όλες τις απλοομάδες. Με βάση το δεύτερο πίνακα, φαίνεται ότι οι άρρενες που εξετάστηκαν από την Ελλάδα είχαν μεγαλύτερη Υ-DNA συγγένεια, κατά σειρά, με αυτούς που εξετάστηκαν από την Αλβανία, Σικελία, Μακεδονία, Νότια Ιταλία, Βουλγαρία, Τουρκία, Κύπρο, Μάλτα, Ρουμανία.
Συνυπολογίζοντας τα στοιχεία και από τους δύο πίνακες, δηλαδή τα στοιχεία για τις απλοομάδες τόσο του mtDNA, όσο και του Y-DNA, ο πληθυσμός της Ελλάδας φαίνεται πως έχει τη μεγαλύτερη γενετικά συγγένεια, κατά σειρά, με τον πληθυσμό: 1) της Αλβανίας, 2) της Βουλγαρίας, 3) της Μακεδονίας, 4) της Τουρκίας, 5) της Ρουμανίας, 6) της Ιταλίας, 7) της Ουγγαρίας, 8) της Αυστρίας, 9) της Κύπρου, 10) της Τσεχίας, 11) της Σερβίας, 12) της Πορτογαλίας, 13) της Σαρδηνίας, 14) της Σλοβενίας και 15) της Κροατίας. Τη μικρότερη δε γενετικά σχέση στην Ευρώπη, κατά σειρά, την έχει με τον πληθυσμό: 1) της Φιλανδίας, 2) της Ουαλίας, 3) της Καταλονίας, 4) της Ιρλανδίας, 5) των Βάσκων, 6) της Λετονίας , 7) της Λιθουανίας, 8) της Βρετάνης, 9) της Εσθονίας 10) της Ισλανδίας, 11) της Νορβηγίας, 12) της Αγγλίας, 13) της Ολλανδίας, 14) της Σκωτίας και 15) της Λευκορωσίας. |
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου